721. Samhain is Féilte na nGael

Féilte is mó: Bealtaine & Samhain. Tá sos ag Bealtaine nuair a thagann Samhain (an raithe marbh – deireadh an tSamhraidh ). Is í an chailleach a bhíonn i gceannas ar an ráithe seo.  

Gaeilge                               Gàidhlig                                   Gaelg

Geimhreadh: Tús na bliana san turas ó dhorchadas go solas

Samhain                        Samhainn                                      Sauin
Oíche Shamhna           Oidhche Shamhna

Earrach: Fás

Imbolc                          Imbolc
Lá Fhéile Bríde           Là Fhèill Brìghde                     Laa’l Breeshey

Samhradh: An saol faoi bhláth

Bealtaine                    Bealltainn
Lá Bealtaine              Là Bealltainn                           Laa Boaldyn

Fómhar: Toradh ar an obair

Lúnasa                       Lùnastal
Lá Lúnasa                 Là Lùnastal                            Laa Luanys

Féilte eile

Geimhreadh: Grianstad 
Earrach: Cónocht ~Là na Caillich (Márta 25)
Samhradh: Grianstad (Meitheamh 25) Baint le Manannán & Áine
Fómhar: Cónocht (Meán Fómhair 29)

Agus cad faoi Lá ‘le Pádraig? An Féile is cáiliúla anois.  Bhuel, sular ghoid siad é, b’shin Là na Caillich (Márta 18).

Samhain Shona, a chairde.

SPRAOI don oíche atá inti

 

 

 

 

720. Samhain in Ard Mhacha

Just breathnaigh air!

1. Is breá liom Oíche Shamhna, is breá liom spórt is spraoi. Is breá liom bheith gléasta in éadaí seanchailligh.                     B’fhéidir go bhfaighinn úlla nó brioscaí nó seacláidí ach cá háit ina bhfuil na comharsana? An bhfuil duine ar bith istigh?
2. Cé hé seo ag mo dhoras ag an am seo den oíche ag cur isteach ar mo shuaimhneas is mo chláracha TV?                                 A, imigh leat, a chailín! Tú fhéin is do bhréag éadaí. Cuirfidh mé fios ar phóilín má bhíonn tú in aice mo thigh.
3. Gabh mo leithscéal, a fhear an tí. Níl mé ag iarraidh a bheith dána. Tá mé ag baint féiríní do mo bhuiceád oíche shamhna, Thig liom damhsa a dhéanamh duit nó thig liom amhrán a rá. Is má thugann tú dom seacláid, ní bheidh mé dod’ chrá.
4. Éist liom anseo, a chailín. Tá tú do mo chrá. Ní bhfaighidh tú uaimse féirín. Imigh leat go brách.                                               Tá oíche shamhna samhnasach.Tá puimpcíní uafásach. Is níl sa tsiúil ó theach go teach ach drochnós Meiriceánach.
5. Ní drochnós Meiriceánach ach féile mhór na gCeilteach nuair a thagann na mílte amach dream saofa, scáfach, aisteach. Taibhsí, cailleacha, púcaí, cnámharlaigh, péisteanna, zombaithe, marbhán slaisearaí, síógaí, na créatúirí is ionatí amuigh.
6. Ní hiontach iad ar chor ar bith. Níl ann ach scéal do pháistí. Nach mór an náire do thuistí ag líonadh do chloigeann le hamaidí. Nárbh fhearr duit ábhar fíreannach? Na rudaí a bhfuil bunús leo. Ná bac le sean nós pisreógach a chuirfidh ar strae thú go deo.
7. Ach tá Oíche Shamhna speisialta. Bíonn gliondar ar ár gcroíthe. Agus páistí in achan teaghlach ag déanamh réidh a gcluichí. Babhla uisce do na húlla, agus airgead in achan phióg, carn mór phlúir ar phláta. Nach cuimhin leat fhéin a bheith óg?                             
8. Is cuimhin liomsa maith go leor. Ach tá an t-am sin thart. Níor tháinig ina dhiaidh ach sileadh deor, uaigneas, pian is tart.        Éist liom anseo, a thaisce, is agam atá an fhírinne lom. Ná cuir do mhuinnín i dtaibhsí. Tá mé ag rá leat, Níl siad ann.                                  
9. Ach tá siad ann go fíreannach. Iad ag eitilt thart mar éin. Agus chímise iad nuair a théim amach mar is cailleach ceart mé fhéin! I gcónaí, an t-am seo bliana, bím ag súgradh le páistí deasa is muna mbíonn múnieadh ortsa, cuirfidh mé thú faoi gheasa!                      
10. Tusa? Mé a chur faoi gheasa? A chailín, ná cuir mé ag gáire! Níl tú ag déanamh aon leasa ag insint bréaga gan náire.             Imigh leat anois agus ná tar ar ais & abair é sin le do chairde, nó má fheicim tú thart arís i m’áit, beidh deireadh le d’éirí in airde.                     
11. Go leor atá cluinste agam uait anois. Go leor de do sheanchaint ghránna. Is minic béal duine a shrón a bhris le linn dó bheith maslach dána. Ach ní bhrisfidh do ghaosán mór anocht. Abracadabra, Abracadú. Go ngreime do lámha le do shrón go docht go dtí go raibh ort múineadh!
12. Cad é atá déanta agat anois? Ní thig liom mo lámha a bhogadh. Is cad é faoi dul ag an leithreas? Beidh gach duine ag magadh! Níor thug mé isteach do thaibhsí riamh ná cnámharlaigh nó lucht sí. Ach geallaim duit go gcreidim thú. Lig dom, ldt, a chailí.            
13. Ní ligfidh go fóill, a dhuine bhig, go dtí go gcluinim geallúint mhór go mbeidh tú deas le gach páiste a thig is go dtabharfaidh tú milseáin go leor. Tá Oíche Shamhna tábhachtach is ní chóir duit í a scrios ach má gheallann tú bheith cineálta, seans go mbeidh tú saor. Cá bhfios? 
14. Geallaim duit a bheith cineálta le gach páiste a thiocfas mo bhealach. Tabharfaidh mé milseáin is cola do gach neach a shiúlann faoin ghealach. Ní dhéanfaidh mé dearmad ar an lá seo. Tá mé i ndiaidh ceacht a fhoghlaim go crua. Is ní dhéanfaidh mé dearmad ortsa. Le do thoil anois, taispeáin trua,
15. Bíodh meas agaibh ar ár dteanga is ar ár nósanna ón mbuíon sí. Bíodh meas agaibh ar ár scéaltaí faoi na taibhsí is na síógaí. 
16. Slán

719. Seachtain Éire: Ireland Week

Aitheantas

Tharla Seachtain Éire (Ireland Week) idir 16 & 21 Deireadh Fómhair 2017 anseo i gCathair na nAingeal. Nós nua lán le himeachtaí, léachtanna, agus spraoi a bhí ann. Bhí dhá chuid d’Ireland Week: gnó & cultúr, agus is minic a bhí siad meascaithe le chéile.  Bhí dhá thaobh leis freisin: Meiriceánaigh ag cur aithne ar Éireannaigh a tháinig anseo ó Éirinn don ócáid & daoine ag cur aithne ar Éireannaigh i Meiriceá. ‘Sé sin le rá, cur in aithne a bhí ann. Bhí dhá rud le déanamh againne i gConradh na Gaeilge, Craobh na nAingeal dó: Pop-Up Gaeltacht is Tobshlua. Is bhí gach rud a bhain le Ireland Week iontach.

Ní neart go cur le chéile.

Nuair a chuala mé faoi Ireland Week ar dtús tamall siar, bhí ceisteanna agam. Ní gnó amháin, tá súil agam: b’shin an smaoineamh ba láidre a bhí agam. Ina dhiaidh sin: ná déan dearmad ar an hÉireannaigh anseo. Seo seans d’Éireannaigh nach dtuigeann cad iad Éireannaigh/Meiriceánaigh a aithint gur ambasadóirí iad.

Tá 35 milliúin acu, lán le meas, muintearas, agus bua dár gcultúr. Scaipeann siad grá don chultúr saor in aisce chuile lá beo le heolas is cairdeas. Dochreidthe a dhéanann daoine ina Ireland Life i SAM, ní hamháin Ireland Week. Roinnt acu nach Éireannaigh iad ar pháipéar agus lán le grá don chultúr. Mar sin is Éireannaigh iad amach is amach mar a fheicimse é.

Tuigim freisin go bhfuil gá le daoine a tharraingt le chéile sa chathair mhór seo. Gá le Éire a mhíniú do dhaoine nach dtuigeann Éire na linne seo. Is d’éirigh go breá le Ireland Week leis sin.

Tosnóimid le mná a bhí lánpháirteach ann mar ní minic a fheictear sin. Seo muid ag an bPop-Up Gaeltacht, an imeacht is mó a chuir gliondar orm is ar dhaoine eile chomh maith de réir na hathtweetanna agus na croíthe ar fad a bhfuair sé ar Twitter.

Nach orm a bhí an t-ádh bualadh le Deirdre O’Neill Machin agus Caoimhe Ní Chonchoille! Is í Caoimhe a spreag mé chun Pop-Up Gaeltacht a bheith againn le linn Ireland Week. Is í Deirdre a chuir Ireland Week le chéile anseo i gCathair na nAingeal.  Meas do na mná iontacha seo! Treise libh!

An dúshlán: conas Gaeilgeoirí LA a tharraingt le chéile ar an gCéadaoine i lár LA?

Os rud é go bhfuilimid i Hollywood, bhí aisteoirí mór le rá ag Ireland Week. Ina measc Angelina Jolie agus Fionnuala Flanagan. Bhí díomá orm nach raibh mé in ann bheith chuile háit. Ba bhreá go mór liom caint leis na mná seo. Scileanna den scoth acu mar aisteoirí agus daoine fíorspéisiúla iad leis. Le caint faoi na rudaí atá tábhachtach dúinne agus don domhan mór. Rus atá gar do mo chroí: tá teanga le sábháil againn. Mo theanga féin. Ní féidir ligint di bás a fháil. Sin an obair a roghnaigh mé dom féin. Mo shaol le Gaeilge. Mo chultúr #1 dom fiú is mé i bhfad ó bhaile. Faraor, bhí mé ró-ghnóthach (Seaside Games, Comhrá 17, Tobshlua, ranganna srl) le freastal ar na hócáidí seo:

agus ní raibh mé in ann scannán a bhí mé ag súil go mór leis, The Breadwinner le Nora Twomey ó Cartoon Saloon a fheiceáil ach oiread. Ach beidh seans agam as seo amach. Bhí an oiread sin ag tarlú go raibh fonn orm mé féin a chlónáil! Díreach roimhe seo bhíomar tar éis bheith páirteach i gComhrá 24 agus na Seaside Games. Sos uainn ina dhiaidh seo! Dochreidthe nuair a fhéachaim siar air. Chaill mé imeachtaí den scoth.

Ach NÁ bíodh trua agaibh dom! Bhí mé ag ceolchoirm le The Strypes, Lisa Hannigan, Lisa Hannigan, Strypes, Elm and All Tvvins ar an Luan ar Sunset Blvd,

ag léacht i Loyola Marymount University ar an Mháirt ag éisteacht leis an Ambasadóir ag caint faoi Shasamach, ag ár bPop-Up Gaeltacht féin ar an gCéadaoin, ag múineadh Gaeilge agus rince do dhaoine i Redondo ar an Déardaoin is ag ullmhú don tobshlua ar an Aoine, ag déanamh tobshlua leis an rince sin ar na réalta ar an talamh i Hollywood ar an Satharn, agus ag seó Panti an oíche chéanna. ‘Sé sin, bhain mé an-sult is tairbhe as Ireland Week! Is orm a bhí an t-ádh agus an bród.

Ceol, rince, scannánaíocht, óg & aosta tagtha le chéile do Ireland Week. Lucht Tobshlua.

B’iad an tobshlua agus an Pop-Up Gaeltacht na himeachtaí a d’eagraigh CnaG, Craobh na nAingeal le cúnamh ó chairde: Conradh na Gaeilge LA, Pint of Irish, Scoil Rince McNulty, Gypsy Ethnic Arts Center, Céilí Rua, is daoine ar fud na cathrach. Daoine ar bhuail mé leo an oíche roimhe sin ag LMU agus daoine a mhúin mé fadó san Celtic Arts Center. Níor cheap mé nuair a tháinig mé go Meiriceá go mbeinn ag caint as Gaeilge sa chathair le Deirdre nó Consal nó Ambasadóir nó Caoimhe ó TG4.

Cur in aithne den scoth go nádúrtha i bpub le hÉireannaigh ag éisteach le Meiriceánaigh ag caint as Gaeilge agus ag iarraidh orthu, Cén fáth? Cuireann sin áthas orm. Cén fáth? Mar tá cultúr fíorálainn againn agus tuigeann daoine anseo a luach (ní i $$$ ach i saibhreas níos tábhachtaí). Níor fhoghlaim siad náire faoi mar a mhúineadh dúinne in Éirinn. Rud a mhaireann is a chaithfear a scriosadh. Ardmheas do Osgur agus Peter a smaoinigh ar an bPop-Up sa chéad áit!

Seo scéal inniu faoin gcumhacht ag na Pop-Up Gaeltachtaí

Bhí sé iontach breathnú ar dhaoine ag caint go nádúrtha le chéile as Gaeilge i gCathair na nAingeal.

Rinne an tAmbasadóir caint ar seo ar an Mháirt nuair a luaigh sé go Chuala mé mná óga ag screadáil Mrs. Weafer! i Loyola Marymount is fuair mé barróga ó dhaltaí a mhúin mé blianta ó shin sa mhéanscoil. Bhí mé ag múineadh Spáinnis agus Seapáinis ag an am. Beagnach dearmadtha agam anois le mo shaol nua. Bhí áthas orm iad a fheiceáil is bhuail an cheist, cad is Éireannach ann? mé arís nuair a d’imigh siad leo. Airím níos Éireannaí anois agus sásta gur thaistil mé go cultúir eile agus fíorshásta gur fhill mé go mo theanga féin.

Ná habair é, déan é.

Nós nua é Ireland Week agus súil againn go leanfaidh sé ar aghaidh chuile bhliain. Cur in aithne ar nós Lá ‘Fhéile Pádraig atá ann ach níos fearr sa chaoi nach bhfuil baint ag reiligiún leis agus tá Éiriu sa tideal nó leagan dá hainm. Is tarlaíonn sé gar go Féile na Samhna. Ársa ach nua-aimseartha. Éire na linne seo. Ardmheas do na daoine a smaoinigh ar Ireland Week ar dtús agus dár nÉireannach anseo, Deirdre O’Neill Machin.  ‘Sé an gnó aici anseo ná ócáidí a eagrú. Ní bhíonn baint agam le gnó an oiread sin mar tá mé sáite i gcultúr lenár n-eagraíocht neamhbhrabúis: CNAG Gaelic League LA. Ach rinneamar caint is chuireamar aithne ar a chéile. Is tharla rudaí iontacha le linn Ireland Week. Gnó agus cultúr meascaithe le chéile. Is maith sin. Deacair dom scaití deighleáil le gnó. Peaca caint ar airgead is mé óg. Ach caithfear, go féireáilte gan náire, mar a chaithimid Gaeilge a labhairt go féireáilte (Acht na Gaeilge de dhíth) gan náire. Ná bíodh faitíos orainn ag ceapadh go bhfuil ár dtír róbheag: níl. Go bhfuil ár dteanga rófhágtha: níl. Nach féidir linn rud a dhéanamh: is féidir. Tabhair faoi. Níl ach teip amháin ann: sin gan iarracht a dhéanamh. Creid i rudaí iontacht agus tabhair fúthu. Féach a tharla le Ireland Week!

Meas do na fir a thugann meas do na mná: Míle Buíochas leis an Ambasadóir nua go SAM: Daniel Mulhall a d’fhreastal ar an bPop-Up Gaeltacht le Robert O’Driscoll, an Consal Ginearálta d’Iarthar SAM a d’éist go cúramach agus a shásaigh gach duine (fíordheacair sin a dhéanamh!), le Finbar Hill a bhí ag obair mar chonsal onórach ar seo le fada.

Labhair an triúr acu as Gaeilge ag Ireland Week sular labhair siad as Béarla agus cuireann sin ARDÁTHAS orm! Maith sibh! Fíorbhuíoch!

Míle buíochas le Darragh Doyle a chuidigh linn arlíne le eolas faoin bPop-Up a scapadh srl. agus le Johnny O’Reilly is a fhoireann a bhí linn ag an Tobshlua lena gceamairí.

Agus le go LEOR, LEOR, daoine eile. Sea, tharraing Ireland Week le chéile sinn!

Mar fhocal scoir:

Ní féidir tír a dhíol agus ní cóir tír a dhíol. Ag imirt Monopoly as Gaeilge, d’airigh mé tinn. Ar mhaith liom óstán a thógáil ar áit ársa nó ar mhaith liom an áit ar fad a dhíol, a d’iarr na cartaí orm. Ar son na Déithe, níor mhaith! Cén sórt ceist sin?! Tá an focal féireáilte fíorthábhachtach sa chaint seo agus chuir rud amháin isteach orm nuair a bhí caint ar chúrsaí polaitíochta anseo. Chuala mé caint ar Fhianna Fáil agus ar Fhianna Gael. Chuala mé faoi Shasana agus teorainn. Níor chuala mé faoi Shinn Féin ná páirtí ar bith eile agus níor chuala mé go soiléir go raibh deis níos fearr againn anois ná riamh an tír a chur ar ais le chéile. Cén fáth? Faitíos? Ní neart go cur le chéile mar a léirigh Ireland Week. Muna gcreidimid féin in Éire le Chéile agus muna ndeirimid os ard é agus muid ag míniú Éire do SAM, tá an teachtaireacht mícheart seolta agus deis caillte. Tá Éire le Chéile ó na hÉireannaigh i SAM agus sa bhaile ACH tá daoine sa rialtas róchiúin faoi. Ceartaigí seo le bhur dtoil.

B’fhéidir go bhfuilimid neither here nor there mar a deireann Seamus Heaney linn ina fhilíocht, muid atá i gcéin, ach b’fhearr linn bheith le chéile agus bheith Éireannach is cuma cá bhfuilimid. Ná déanaimid dearmad ar ár dtír ná ar chuid di.

718. Ceol & Col: 14 v 2.5

Psychological control is far greater than any kind of physical control
                                                      - Niamh Ní Dhomhnaill 

♫ You’ll be seven years a-ringing the bell; you’ll be seven more a-portin’ in Hell ♫

14 v 2.5

 B’fhuath liom ceol Country & Western nó Folk is a leithéid. Stuf do na seandaoine agus na culchies, a cheap mé. Leadránach. I bhfad ó cool. Tada ann ach lead ag caoineadh faoi bhean a thréig é nó rud mar sin. Feicthe agam anois an chumhacht i scéalta sna hamhráin sin nach raibh ceadaithe caint fúthu in aon áit eile agus, faraor, go bhfuil rithim an tabú is an cruachás sin fós linn le NÁR tharla do Tom Humphries.

Ar maidin anseo ar scoil dom, bhí fear ón tSín atá ag foghlaim Béarla liom ag iarraidh an focal insect a léamh. Tháing an focal incest óna bhéal trí thimpiste.  Botún beag le fuaim, míthuiscint ollmhór sa bhrí. Ar nós an t-am le déanaí a bhí an dalta céanna ag iarraidh an frása I’ll keep in touch a úsáid amuigh sa domhan mór is dúirt sé lena dhochtúir I’ll keep touching you. Úps. Ó Béarla, nach tú atá contúirteach!

Ar aon chaoi, chuir an botún ar maidin mé ag smaoineamh ar incest. Ar thuig sé an focal? Bhí ionadh an domhain orm gur thuig. D’fhoghlaim siad faoi ar scoil sa tSín. Na huaisle i Sasana an comhthéasc sa cheacht sin a d’fhoghlaim sé fadó. Rud a tharla i dtír eile, ach ní sa tSín. Ar ndóigh, thuig sé go maith gur tharla sé chuile háit ach nach raibh cead caint faoi.

Sin a chuir mé ag smaoineamh ar an amhrán The Well Below the Valley, Oh.

Oh, go deimhin! COL an téama atá ann.

Seo na liricí (S=Scéalaí). Is fiú é a léamh le tuiscint cén fáth nach bhfuair Tom Humphries an píonós cuí:

Liricí

♫ S: A gentleman was passing by. He asked for a drink as he got dry.

Curfá: At the well below below the valley oh. Green grows the lily oh, right among the bushes oh. 

Í: Me cup is full up to the brim. If I were to stoop I might fall in. Curfá.

É: If your true love was passing by, you’d fill him a drink as he got dry. Curfá

S: She swore by grass, she swore by corn, that her true love had never been born. Curfá
S: He said, Young maid, you’re swearing wrong for six fine children you had born. Curfá
Í: If you be a man of noble fame, you’ll tell to me the father o’ them. Curfá
É: There’s two of them by your Uncle Dan. Curfá
É: Another two by your brother John. Curfá
É: Another two by your Father dear. Curfá:

Í: If you be a man of noble esteem, you’ll tell to me what has happened to them. Curfá
É: There’s two buried ‘neath the stable door. Curfá
É: Another two near the kitchen door. Curfá
É: Another two buried beneath the well. Curfá
Í: If you be a man of noble fame, you’ll tell to me what’ll happen mesel’. Curfá
É: You’ll be seven years a-ringing the bell. Curfá
É: You’ll be seven more a-portin’ in Hell. Curfá
Í: I’ll be seven years a-ringing the bell but the Lord above may save me soul from portin’ in Hell. Curfá ♫

SIN SCÉAL!     7 + 7 =14

Bhí, agus tá, cosc ar chaint faoi na rudaí seo. Tá na fir i gceannas. Acu an chumhacht. Sa dlí, sa chóras oideachais inár nDialathas, agus sa ‘chultúr’ ina dtugtar meas do Chlub na Leads. Áthrú ar bith sa tír. Ón am a scríobhadh an t-amhrán, FÓS is féidir le bean dul go príosún ar feadh 14 bliain má fhaigheann sí réidh le síol a chuir duine inti nach raibh uaithi. Codnarsnacht le píonós 2.5 bhliain atá san nuacht anois, don bhfear ar ndóigh.

Uimhir eile: 800 +++

Déarfaidh lucht Pro-life, go gcaithfidh sí (san amhrán nó sa saol) an leanbh a bhreith ACH má tá sí singil agus ag iompar, níl seans aici sa saol in Éirinn. Pro-Life a bhí sna Bon Secours (ní Bon ná Secours) a chaith timpeall 800 leanaí marbh faoin talamh i gTuaim gan marc ná ainm ar an áit inar chuir siad iad. Ospidéal mór ag an gCORParáid lofa úd in aice le UCC fós. Tá Mother & Babies Homes againn ar fud na tíre le Mothers i ndaoirse i gceist agus Babies curtha i gcré gan meas madra orthu. Pro-life iad a ghoid leanaí ó na máithreacha is dhíol siad iad do Mheireacánaigh. Child-traffickers, dáiríre, a bhí iontu.

Cumhacht na hEaglaise in Éirinn: unBEARable

Conas éalú ón Psychological Control atá ag an EAGLAis sa tír seo is í fite fúite le rialtas na tíre i mbunreacht McQuaid, sna dlíthe, sna scoileanna (CEIST), ospidéil, an Angelus ag bualadh chuile lá beo ar na meáin ‘poiblí’ srl? NÍL aon éalú i nDialathas. Ní raibh rogha ag an gcailín san amhrán ach fáil réidh leo. B’fhearr fáil réidh lena héignitheoirí ach ní raibh an dlí ann le sin a dhéanamh. Tá ‘maithiúnas’ AN-LÁIDIR sa tír seo. Nach áisiúil sin! Níl meas madra ar an dtír ar mhná. Vessels iad. Don athair, don mhac, don uncail nó don chol ceathrar srl. Níos measa ná sin, ní hé go líonann siad í ar nós vessel a líonadh ach briseann siad í, arís agus arís eile le cumhacht agus fuath ban mar NÍ STOPANN ÉINNE IAD. Is tá sin FÓS ag tarlú! Le 2.5 bhliain do Tom Humphries. B’fhearr freagracht de shaghas éigin.

Ní leor 2.5 mar phíonós ar Tom Humphries. Ní col an choir ach éigniú. ACH nuair is mentor thú, tá tú in loco parentis ar bhealach. Dhá bhliain go leith? Sin masla. Sin éigniú eile. An difríocht idir dúmharú agus éigniú? Maraíonn siad thú le dúnmharú ach le héigniú, maraíonn siad thú freisin ach leanann tú ar aghaidh sa saol. An tráma leat go deo. Nuair a thugtar trua, meas, agus maithiúnas don éigneoir, sin lasc eile don bhean nó cailín a labhair amach.

Ní raibh col ceathrar ciontach san amhrán ach bíonn go minic sa saol. Rinneamar caint ar an bhfocal cousin as Gaeilge le déanaí. Cé as a tháinig an col i gcol ceathrar? Cosc? Is breá liom na ceisteanna sa rang seo. Chuamar ag cuardach san bhfoclóir:

Insíonn ár gceol ár stair. Is brónach an scéal é nach bhfuil saoirse againn fós! Bris an Dialathas agus bíodh dlí bunaithe ar chearta, ar mheas do mhná, ar fhreagracht againn in áit caint ar wickedness agus taboo. Aithin, Admhaigh, agus Athraigh an feall atá againn faoi láthair. Go dtí go mbrisimid ó shlabhraí na hEAGLAise, níl an tír saor.

AGUS ar son Dé, úsáid na focail cuí! Ná déan caint ar defilement (!) ar nós rud a tharla di (céasta). Abair gur éignigh sé í. Abair é go soiléir. Is tabhair trua di, ná dó! Is bíodh FREAGRACHT ann a oireann do choir atá (agus aithin seo) níos measa ná dúmharú!

Seo an t-am! Ní in amhrán. Sa dlí.

717. Tobshlua Gaelach i Hollywood

Bhailíomar le chéile i Hollywood ar an Satharn, an 21 Deireadh Fómhair le dul ag damhsa thar na réalta ar an mBoulevard! An chéad tobshlua Gaelach riamh ann.

Seo an dara ócáid dúinne le Conradh na Gaeilge, Craobh na nAingeal le Ireland Week. Tá muid difriúil. Ní gnó muid. Déanaimid a dhéanaimid mar tá grá mór againn don chultúr. Mar an gcéanna leis an Pop-Up Gaeltacht, bhí idir óg agus aosta ann. Is bhí fáilte roimh gach duine a bhí ag iarraidh bheith páirteach sa tobshlua, fiú daoine nach ndearna rince Gaelach riamh roimhe sin.

Chuireamar an scéal amach is ghlac Céilí Rua (cuid de Chonradh na Gaeilge, Craobh na nAingeal), Pint of Irish (cairde linn), Gypsy Camp Ethnic Arts (cairde linn), agus Scoil Rince McNulty páirt ann. Fuair go leor scoileanna eile cuireadh agus is fiú a thuiscint go bhfuil neart scoileanna le fáil ar fud na cathrach. Tá áthas orainn go bhfuil grá ag daoine anseo don chultúr. Bhí ár gcairde Play Hurling LA páirteach in Ireland Week freisin, bail ó na Déithe orthu ach, faraor le gach a bhí ar siúl againn, ní raibh raibh seans againn sin a fheiceáil. Bhí cleachtadh nó dhó le grúpaí éagsúla i Ventura, Culver, agus Redondo. Níor tháinig na grúpaí le chéile ach uair amháin roimhe: ag a 10 ar maidin agus rinneamar an rince ag nóin an lá céanna. Maith iad!

Ag rince ar na réalta i Hollywood!

Bhí cúnamh againn ó Deirdre O’Neill Machin agus lucht Ireland Week a tháinig le físeáin a dhéanamh de. Bród orainn go raibh seans ag gach duine ann, fiú an bheirt chun tosaigh sa phic seo a thosaigh ag foghlaim rince Gaelach trí sheachtain ó shin. Maith iad!

Rinneamar é!

Soilse na Samhna: Rince Nua don ócáid le blas Outlander.

716. Pop-Up Gaeltacht LA

Níos mó pics ag teacht tar éis an Flashmob. Neart le déanamh na laethanta seo 😉

Bhí sé i gceist againn Pop-Up Gaeltacht a chur ar siúl i mí na Nollag ach le Ireland Week i gCathair na nAingeal i nDeireadh Fómhair, thug Caoimhe Ní Chonchoille an chomhairle dúinne é a dhéanamh i rith na seachtaine sin. Is rinne. Is bhí sí is a fear céile Robert O Driscoll (Consal Ginearálta) agus an tAmbasadóir Daniel Mulhall inár measc i bpub i lár na cathrach ar an 18 Deireadh Fómhair.

Chuireamar eolas amach faoi

Is tháinig daoine

Muid chomh sásta sin! Smaoineamh den scoth an Pop-Up Gaeltacht. Gaeilge á labhairt againn go nádúrtha is go sóisialta i bhfad, i bhfad siar ó Chonamara. Bhuail mé le Gaeilgeoirí nár bhuail mé leo cheana ann. Cairde nua againn. Fíorbhuíoch as gach a bhí ann is a chuidiú linn.

Pic le Darragh Doyle

Moladh go deo leis an Pop-Up Gaeltacht. Tá craic ann agus cead againn caint inár dteanga féin gan náire. Tabú, eagla, agus baggage imithe le Pop! Nach iontach an rud é sin!

715. Seaside Games

Bhí na Seaside Games ar siúl i Ventura ó 13-15 Deireadh Fómhair is bhí Conradh na Gaeilge, Craobh na nAingeal ann. An uair seo bhíomar réidh le eolas faoin nGaeilge agus Gàidhlig. Chuir go leor daoine spéis sna teangachaí is bhailigh siad mórthimpeall orainn.

Is aoibheann linn eolas a scaipeadh mar seo agus daoine a chur a caint nár thóg faoi riamh roimhe.

Seo muid ag na Games

Le cairde linn: Pint of Irish

Daoine ag foghlaim linn.

714. Comhrá 17: BUA!

Ghlac Conradh na Gaeilge, Craobh na nAingeal páirt i gcuriarracht dhomanda don comhrá as Gaeilge is faide ar domhan idir ar an 10, an 12, is an 15 Deireadh Fómhair. Deascéal: d’éirigh linn!  Bhí timpeall ar 60 ghrúpa ann is mhair an comhrá 711 uair a chloig! Muid chomh bródúil sin as.

Is iontach an rud ar fad bheith páirteach in ócáid mar seo is an comhoibriú a bhaineann leis a fheiceáil. Ardmholadh do Sheachtain na Gaeilge is chuile dhuine a chuireann le chéile é.

Seo muidne in Agoura ar an Mháirt

Seo muid i Redondo ar an Déardaoin

Seo muid i gCulver

Gliondar orainn bheith páirteach san gcuriarracht seo ó thosaigh sé. Míle maith agaibh, gach duine a tháinig agus a labhairt as Gaeilge. Deas bheith ceangailte le Gaeilge ar fud na cruinne mar seo.

 

713. Rocky Ros Muc

               Sean Mannion: Rocky Ros Muc   

Is féidir a ceapadh nach bhfuil sa scannán seo ach scéal steiréipiciúil: the fightin’ Irish. Tá i bhfad níos mó ná sin ann. Tá anam ann.

Muidne a théann thar lear, déanaimid ár ndícheall ar son na tíre. Mar a chan Dolores Keane téimid through the points that needed proving le rá: Tá muid anseo agus is fiú sinn. Bíodh meas agat orainn, Éire. Ach ní dhéanann an tír dóthain ar son baile Sheáin, Ros Muc, ná ar son na Gaeilge. Tá iarracht sa scannán seo meas a thabhairt don áit agus do dhuine dár ndeoraithe a sheas an fód le misneach.

Ba chóir go mbeadh cainteoirí i Ros Muc ag taifead leabhair (audiobooks) agus ag fáil airgead as. Ba chóir go mbeadh traenáil agus jabanna do dhaoine ag múineadh nó ag scríobh nó ag aistriú ann. Tá teanga den scoth ann agus daoine sa Dáil nach labhróidh focal as Gaeilge. Cén rogha atá ag daoine caite To Hell or To Connaught ar nós na dúchasaigh i Meiriceá? Troid? Sin an t-aon rogha?

Rinne Seán a dhícheall. Bród ina chroí mar ba chóir agus grá ollmhór aige don teanga agus do Ros Muc. Laoch.

Bhí cúpla rud a ghoill orm:

Tá cumhacht ag focal. Ag ainm ar chrois. Níor athraigh Seán Ros Muc ar a chrois ar ór ná ar airgead ach d’aithrigh daoine Irish go Gaelic mar ghlac siad le Anglicizations ionaisc go dtuigfeadh na heachtrannaigh é. Eachtrannaigh a d’fhoghlaim meon Shasana leis an bhfocal Gaelic. Confusion. Sin a dhéanann an focal Gaelic. Seas an fód do Irish mar a sheas Seán an fód do Ros Muc. Ná glac leis an diabhal mascot sin ag Notre Dame. Dearcadh Anglicized ann freisin: maslach. Bhí níos ama leis na mná sa scéal uaim. Tithe breátha acu. Cén chaoi an raibh an saol dóibh, seachas céard a cheap siad faoi Sheán? Scrúdú Bechdel.

É sin ráite, ‘sé an rud is mó a chuaigh i bhfeidhm orm ná an cheist, Cé muidne? Nílimid anseo ná ansiúd. Muid idir ann is idir as. Idir eatarthu, caillte. Deoraí. Focal lán le deora.

Bhuail sé sin go láidir mé. An-chumhacht ann.

Rud eile a bhuail mé ná má tá drochdhaoine sa cheantar agus tá an áit an-bheag, deacair éalú uathu. Ag breathnú ar Nee agus ag éisteacht le scéal Whitey, bhí an chodarsnacht idir iad agus Seán ollmhór. Bhí Seán ag iarraidh meas a thabhairt dá chultúr is dá mhuintir, ní raibh na diabhail eile.

Smaoinigh mé freisin ar an mí-ádh duine ar nós Domhnall O Lubhlaí a bheith acu i Ros Muc agus an dán conspóideach sin a scríobh Pearse. Cheap mé gurb ait go raibh an radharc ar Ros Muc ón aer i bhfad níos mó ná ar an talamh. Rud nach bhfeicimid féin. Iarghúlta? Cinnte. Álainn? Cinnte. Uaigneach. Cinnte. Maith iad a choinníonn ár gcultúr láidir ann.

Meas do Sheán agus do Cháit Ní Mhainnín a mhúin mé fadó is í ag caint le cion faoina ceantar lom sceirdiúil gan foscadh ná dídean ó na gálaí gaoithe a thagann isteach ón fharraige mhór. Álainn Seán a fheiceáil fós compórdach lena theanga féin, rud nach bhfuil fíor do go leor, leor daoine sa bhaile in Éirinn. Bhí mé féin le Meiriceánaigh in LA ag labhairt Gaeilge roimh agus i ndiaidh an scannáin.

Ní hé his own worst enemy, Seán. A mhalairt. Sheas sé an fód, ní don airgead ach do rud i bhFAD, i bhFAD níos tábhachtaí. Meas. Is thuill sé an meas sin.

Ardmholadh do Rónan Mac Con Iomaire, Marty Walsh, agus Micheal Patrick Mac Donald. Ardmheas agam oraibh! Míle maith agaibh as an scéal fíorthábhachtach seo a insint.

Thar gach rud eile, tá an scannán seo faoi People (daoine), Human beings, mar a mhínigh Seán dúinn é. Dá mbeadh ceannairí againn a thuigfeadh an thábhacht sin, bheadh muid togha.

Mé fós ag smaoineamh faoi.

Inspioráid ann.

712. Gan Smál? Gan cearta!

An Mhaighdean: an chaoi le mná a íobairt do chumhacht fhearúil na hEaglaise

Is breá liom an tSeanmóir ar an Sliabh. Is fada ó shin An Eaglais Rómánach agus leagan McQuaid de go háirithe atá fós linn in Éirinn measacaithe le bunúsaíochas reiligiúnach nua ó na Stáit Aontaithe. An oiread dochair déanta ag an Eaglais in Éirinn thar na blianta, ceadaithe ag an Stát a thug cumhacht dóibh. I bhFAD ón teachtaireacht ar an sliabh, an cruálacht is fuath ban atá linn inár nDialathas a choinníonn cearta uainn.

Scéalta faoin bhfeall sa tír seo againn le fada.

Croitheadh millteanach nár scar Stát agus Eaglais. Iad fós fite fúite agus cumhacht ag an Eaglais is oideachas & roinnt mhaith de sláinte na tíre acu is a Ethos damanta.

An oiread sin saoirse anois? Níl! Sin rud nach dtuigim. An denial ar fad! Tá oideachas ag an Eaglais fós. ACH, a chairde, níl sé deacair a shamhlú don aos óg conas mar a bhí sé ansin mar tá sé fós mar sin! Iad ag fós ag caint faoi Unborn agus fós! tá an Eaglais céanna i gceannas ar ‘Oideachas’ agus ‘Sláinte’ na tíre agus níos mó. Her sacrifice was not in vain a cheap siad mar thuigfeadh daoine agus bheadh athrú ann. Bhí siad mícheart. Níor roghnaigh sí í féin a íobairt. Mharaigh dlíthe na tíre (Dialathas) í le drochmheas agus díbirt. Is níl athrú ann.

Scéalta na changelings againn le fada le deighleáil le leanaí caillte nár thug an Eaglais meas orthu. Sula raibh cuisneoir sa tír, bhí rath na sí ann nó gort neantógach Níl spás in dtír ‘bheannaithe’ do chearta agus tá gach bean nach bhfuil ina maighdean salach le meon aigne mar sin.

Fallen. Unmentionable. What would the neighbors think? An féidir linn GAN bheith ag caint faoi náire agus gan a rá go raibh an locht ar an tír ar fad. Mar níl an locht orainn ar fad.  Tá an locht ar McQuaid agus Dev agus an Eaglais agus iad a thug agus a thugann cumhacht don Eaglais nár chóir a bheith aici. Is arm é náire le brí agus neart a bhaint dínn. Le muid a choinneáil in ísle brí. Troid atá anseo. Troid in aghaidh na hEaglaise. Eaglais atá iomlán cruálach: faisiteachas na hÉireann.

Cén fáth a tharlaíonn rudaí mar seo? Éasca: tá Daonlathas fós againn sa tír. Impireacht na Vatacáine atá lán le fuath ban. Ní raibh oideachas faoi chúrsaí gnéis sna scoileanna in am Ann Lovett is níl fós. Ní shin a Ethos. Is dóibh siúd a cheapann Oh, that was all in the past, things have changed: TÁ cúrsaí athraithe ACH tá siad ag dul in olcais. Sa bhaile agus thar lear. Neart caint faoin Unborn agus peacaí agus anois tá muid ag breathnú ar na Christian Warriors lena gceamairí ar a ngualainn acu le airgead ó na Stáit Aontaithe: Religious Fundamentalists iad agus tá na tactics acu fíorghránna.

Nuair a chonaic duine The Handmaids Tale le déanaí scríobh sé ar Twitter: Ireland’s heading that way. D’fhreagair mé Muid mar sin le fada: Magdalenes, Tuam Babies srl. D’fhreagair sé le, Oh right.

CONAS an féidir dearmad a dhéanamh ar sin?! Under the carpet leis. Tá an dallamullóg ar an tír AN-LÁIDIR agus gá géar le dúisiú. Go dtí go bhfuil Stát agus Eaglais scartha, ní bheidh saoirse againn sa tír seo agus leanfaidh an scéal seo ar aghaidh go deo.

Stigmata v Stigma

Bhí ana-chuid caint ar Stigmata agus Padre Pio nuair a bhí mé óg. Fear naofa, ar siad. Tá an Eaglais AN-tógtha suas le fulaingt. Bhí Mother Teresa freisin. Ar ndóigh, tháinig sí le caint linn faoin unborn freisin. Naomh a deireann siad fúithi fós. Ní hea.

Níl sé ceadaithe caint ar chailíní nach bhfuil pósta atá ag iompar ach mar chúis náire i scoileanna. Fós. Sin Ethos duit. Gléasfaidh siad suas an scéal le focail ar nós Trócaire scaití agus ná bíodh dul amú ort, creideann siad gur peacaí í. Caint ar bith ar an chúis leis. Scannal. Fallen. Ar nós Fallen Angels (Diabhail). Ní duine atá inti níos mó, dar leo. Chonaic mé an fhéachaint sin. Mé ag caint fútsa anois, Sr. Máirín. Ní dhéanann daoine dearmad ar an nóiméad a fheiceann siad iad féin dehumanized i súile duine eile. Ní íobairt sin, ach céasadh. Mar gheall air, ar díbirt atá muid. Deoraí muid.

Athrú de dhíth ar go leor chúiseanna.

An féidir caint faoi Failed Government (Theocracy) in áit Fallen Women (frása a ligeann d’Eaglais mná na hÉireann a dhíbirt ionaisc go mbeidh cumhacht acu féin. )? Tagann íomhá ó Harry Potter chun cuimhne:

An féidir linn caint faoin teip ar mhná sa tír le fada, fada an lá? An troid le cearta a bhaint amach (i gcónaí in aghaidh na hEaglaise)?

 

Bíodh bainne sa chuisneoir againn agus meas againn ar mhná. Bíodh cearta againn. BRIS an Dialathas, ar son gach atá maith sa saol seo! A N O I S.