889. Faistriúchán

Gá le foclóir nua. Foclóir a thuigeann gnéasachas is ciníochas is a úsáideann an focal maslach/derogatory nuair is gá sin a rá le míniú le daoine cad atá cearr le focail áirithe. Mar chum daoine iad le dallamullóg a chur orainn. Ginmhilleadh ms. Fuathban na hEaglaise ann. Is muid FÓS ag fanacht ar shaoirse.

Neart scríofa agam cheana faoi Dhialathas na hÉireann, faoi Fhaisisteachas na hÉireann.

Cén brí atá ag focail i ndáiríre?

Redneck. Masla, nach ea? Ach sheas sé d’fhir i gcearchumann i SAM ag tús an 20iú aois. Iad ag plé le mianadóireacht guail. Chaithidís bandana dearg. Sheas siad an fód do chearta. Ach tháinig athrú ar an mbrí de réir a chéile. Sin a tharlaíonn. GRMA, Maria a d’inis an scéal sin dom.

Aistriúchán. Sin shift, composition, key, strictness, unseen. Dáiríre? Ní raibh sibh ag súil leis sin, an raibh? Is minic a bhíonn brí dhifriúil san bhfoclóir ná mar a bhíonn i mbéal an phobail.

Aistriúchán: translation mar a thuigimid anois é.

Agus Faistriúchán?

Focal nua. Faisisteachas & Aistriúchán le chéile. Mar a úsáidtear brí nua le dallamullóg a chur ar dhaoine le cumhacht a thabhairt d’fhaisiteachas.

Faisisteachas: Franco, Mussolini, Deachtóirí, Cruálacht srl

Ach scéilín nó dhó ar dtús:

Bhí mé ag caint ar an raidó le déanaí. Gach rud togha, cé go raibh mé neirbhíseach. D’éirigh liom caint a dhéanamh is eolas a roinnt. Beagnach thart agus ansin tháinig ceist aniar aduaidh orm: An dtéann tú ar ais go Conamara go minic? Níor thuig sí a bhí déanta aici. Bhain an cheist an t-aer den seomra. Bhí ar na scámhóga iarracht a dhéanamh le anáil a tharraingt arís. D’fhéadfainn freagra a thabhairt air ach ní thuigfeadh daoine.

An ndeachaigh mé ar ais? Chuaigh. Uair amháin. Ar an mbóthar siar ó Ghaillimh an uair sin, d’airigh mé an rud céanna ach níor tháinig sé aniar aduaidh orm an uair sin. Bhí ‘fhios agam go mbeadh sé deacair. Bhí an t-aer tanaí ar dtús agus ansin níos tiuibhe go dtí go rabhamar beagnach ag an gCeathrú Rua. Ag an Sruthán, bhí sé ar nós dul isteach in uisce geiltíneach. Bhí an domhan stopaithe agus an t-am mall agus mé ag brú ar aghaidh ag súil le teacht as ar an taobh eile áit éigin. Bhí mo scámhóga lán d’eagla. Mar bhí mé ar ais in áit inar bhris duine mé. Is chuimhnigh mo chorp ar a tharla is dúirt mo chorp liom liom gan dul ar ais ansin.

Le comhthéasc nach raibh aici, is í An dtéann tú ar ais go Conamara go minic? an cheist is measa le cur orm ag an am sin.

Scéilín eile:

Bhí follow-up ann don agallamh sin is gach rud togha arís go dtí gur cheistigh sí mé faoi Trump: An mbeidh Trump imithe go luath? Ní bheidh, a d’fhreagair mé. Ach nach bhfuil jabanna ag daoine anois? Sin bréag, a dúirt mé i mo chloigeann agus díomá orm nár aithin sí é. Mar nach n-aithníonn daoine feall go minic. Is bhí mé tuirseach ó bheith ag míniú is ag míniú do dhaoine le dhá bhliain anois. An freagra a thug mé di:  bolscaireacht is cúis leis an dallamullóg ar dhaoine. Cheap mo dhaltaí ón tSín agus ón Rúis gurb duine iontach é Trump mar sin a dúirt a meáin leo. Níl na figiúirí ceart.

Cad a bhí sa cheist sin: Ach nach bhfuil jabanna ag daoine anois? Devil’s Advocate i gceist?

I dTír na mBréag atáimid.

Faistriúchán. Bolscaireacht. Dallamullóg. Rudaí nár mhaith le daoine a fheiceáil. Is, dáiríre, bhíomar anseo le fada.

Faistriúchán: seift fhealltach, brí fhocal a athrú ionaisc nach dtuigfidh daoine an fhírinne. Is cad í an fhírinne sin? Aidhm: cumhacht a thabhairt d’fhaisisteachas.

Dallamullóg

In am Bush, rinne mé iarracht a mhíniú do dhaoine cad a bhí cearr le Bush is an rialtas. Níor thuig siad. Chreid siad Think Tanks ar nós an Heritage Foundation. Ainm álainn. I bhfad níos mó de Tanks ná Think sna hInstitiúidí seo. Iad ceangailte leis an MIC, le Lockheed, le Raytheon, le airgead agus gunnaí móra. Is cruthaíonn siad eagla mar sin an chaoi cogadh a thosnú. Le dallamullóg. Is iad ceangailte leis na hEAGLAisí freisin mar má tá Dia ar do thaobh, nach éasca daoine a tharraingt isteach.

Cá bhfuil an feall is mó?

Bheith múinte: sin a mharós muid. Nuair nach labhraíonn muid amach go soiléir, is cuid den fhadhb muid. Comhpháirteach. Mar atá na meáin comhpháirteach is iad ag úsáid focal a roghnaigh Trump dóibh: caravan.

Dallamullóg. Ach leanann na meáin ar aghaidh le téarmaí a chuireann dallamullóg ar dhaoine, le bheith múinte mar tháinig sé ón Teach Bán!

Céard a mhúineann na meáin, scoileanna, ár dtuismitheoirí dúinn?

Bí lách le daoine.

Ar chóir dúinn bheith lách le Hilter?

Ach fan anois! Sin thar fóir! Ní féidir sin a rá!

Tuige? Fiú má tá sé fíor? Ní Nationalist é Trump. Is Naitsí é. Ar nós Franco nó Mussolini nó Erdogan nó Kim Jung Un nó Duerte. Is breá leis scios ollmhór a dhéanamh. Is breá leis daoine a fheiceáil ag fulaingt. Tá drochmheas ag Trump ar chuile dhuine seachas é féin. Is cuma leis faoin dlí.

Is creideann daoine é. CONAS?

Tá meas ag Meiriceánaigh ar fhéinmhuinín. Is minic a thugann siad an jab do dhaoine le muinnín thar daoine oillte, daoine a thuigeann a theorainn.AG smaoineamh ar an Araib Shádach anois tar éis fáil amach go gciallaíónn Sádach Sadist. An raibh Koshoggi marbh nuair a ghearr siad i bpíosaí é? Ach leanfaidh na bréaga ar aghaidh.

Faistriúchán. Samplaí uaibh?

An Éimin: gorta nach gorta é.

Éire: gorta nárbh gorta é. Nuair a thuigeann siad nach bhfuil freagracht ann, tarlaíonn sé arís.

Breatimeacht:  Sasamach atá ann i ndáiríre bunaithe ar chiníochas cruthaithe ag Farage et al.

Nationalist: úsáidthe ag Sasana le tabhairt le fios gur sceimhlithe iad na hÉireannaigh.

Ní Nationalists muid. Is Unionists muid. Tír aontaithe uainn.

Irish Border? British Border is fearr a thabhairt air. Ní raibh sé uainne.

Gaelic: It’s not called Irish, it’s Gaelic! Cloiste agam go minic. Mar a chuir siad dallamullóg ar dhaoine GO LÁIDIR!

 

1. 

Anois, SAM & Éire: an é an scéal céanna é?

Conas Trump a mhíniú? Conas a tharla seo ar fad ? Le Faistriúchán? B’shin an chaoi?

Dóibh siúd in Éirinn nach dtuigeann conas a bhféadfadh Meiriceánaigh bheith chomh hiomlán STUPID sin, déanaigí iarracht Dialathas na hÉireann a mhíniú do Mheiriceánaigh, daoibh féin. Mínigh Thong Gate le déanaí. Mínigh na Bons Secours (TuamBabies).

Whatever you say, say nothing, a scríobh Heaney. Sin mar atá i bhFaisiteachas. Ná habair drochrud, bí bocht is ciúin. Mar a d’éignigh siad muid le bolscaireacht!

Is fós, fanann daoine ciúin. Comhpháirteacht lena dtost.

Cad é an saol i ndallamullóg? Ní fiú é. Ní féidir anáil a tharraingt ann. Sin daoirse. Cime romham a chreideann bréaga. Cime i mo dhiaidh. Ná bí gafa leis an mbolscaireacht. Ná géill. Tá brí sa saol. Caithfear an clúdach a bhaint de na focail.

So, an Nationalist thú? Nó Unionist? Nó British? Nó Illegal?

Tuig an feall sna focail. Mínigh go soiléir é.

Tosaigh le foclóir.

 

 

888. Wander, My Friends

1:26

Siúlaigí, a chairde. Siúlaigí liom.
Walk, my friends. Walk with me. 

Mar cheo an tsléibhe uaine, ag imeacht go deo.
Like the mist on the green mountain, forever leaving.

D’ainneoin ár dtuirse, leanaim mo chroí
Despite our weariness, I follow my heart

Thar chnoic is thar ghleannta go deireadh na scríbe.
Over hill and valleys to the end of the journey.

 

Seo libh, in airde is canaigí liom.
Come on, lift it high and sing with me.

Líonaigí an oíche le greann is le spórt.
Fill the night with joy and sport.

Seo sláinte na gcarad atá imithe uainn
Here’s a toast to the friends who have left us

Mar cheo an tsléibhe uaine, ag imeacht go deo.
Like the mist of the green mountain, forever leaving.

887. Parthas Caillte

Scéalta ag teacht amach de réir a chéile. Bhí tinte againne ach ó thuaidh i gCalifornia bhí sé i bhfad níos measa.

 

Scéal ar dtús faoi bhean is í ina teach léi féin. Cathaoir rotha in aice lena leaba aici mar d’fhulaing sí stróc. Tháinig an tine is ar chaoi éigin d’éirigh léi í féin a chaitheamh ón leaba, an chathaoir a chaitheamh síos an staighre, í féin a bhogadh síos an staighre, í féin a tharraing isteach sa chathaoir is a bealach a dhéanmh go dtí an bóthar. Ansin, ní fios cén chaoi leis an deatach ar fad, chonaic daoine i gcarr í agus shábháil siad í. Rud a thugann misneach do dhaoine, is féidir a dhéanamh nuair atá daoine i gcruachás.

Scéal eile ó agallamh ar an teilifís a chuir as go mór dom. Fear agus bean óg ag caint faoin gcaoi inar éirigh leo éalú. Is í ag caint leis an gceamara, rinne an bhean trácht ar na rudaí a chonaic sí ar an mbealach amach: ina measc, bean ag rith ar an mbóthar is leanbh ina bachlainn aici. Ba léir nár stop siad di. Baineadh geit asam. Cén chaoi nach stopann daoine do bhean is a leanbh? Sin uafás ansin. Éasca dom é a rá ó mo chathaoir anseo b’fhéidir, ach fós…

An Camp Fire atá siad ag tabhairt air mar thosaigh sé ar bhóthar Camp Creek. An tine PG&E (Pacific, Gas & Electric) a thugaimse féin air. Sin an dream a bhí ciontach sa scannán Erin Brockavich. Bhí línte chumachta PG&E tithe agus thosaigh tine dá bharr. Sheol siad tuairisc faoi na línte sin amach 15 nóiméad sular thosaigh an tine ann. Leis na gaoithe fíorarda a bhí ann, ní raibh seans ag daoine.

Go dtí seo tá 88 marbh, 15 gortaithe, agus 203 fós ar iarraidh. Aithne ag cairde liom anseo ar dhaoine (rinceoirí) a chaill a dtithe ann ach iad fós beo, buíochas leis na déithe.

886. Lá An Altaithe Sona

Deas buíochas a ghabháil le daoine ACH ná creid an scéal oifigiúil faoi. Tuig an stair. Tuig an dallamullóg.

885. Sláinte!

13:10 https://www.rte.ie/player/us/show/the-late-late-show-extras-30003017/10965029/

A Toast for Danny: Sláinte!

Is tú mo chara, is tú mo namhaid.

   Is minic a d’fhágas mé ar éadach lom.

      Ach anois os rud é go bhfuil tú chomh gairid le mo ghráisc,

Siar a dhiabhal, a dhiabhal le fonn!

884. Ar Éirinn, Ní Neosfainn Cé hÍ

Note: Irish song (not Gaelic)

Aréir is mé ag téarnamh um neoin ar an taobh thall den teorainn ina mbím,

Do thaobhnaigh an spéirbhean i m’ chomhair a d’fhag taomanach breoite lag tinn.

Do ghéilleas dá méin is dá cló dá bréithre ‘s dá beol tanaí binn.

Do léimeas fá dhéin dul ‘na comhair is ar Éirinn ní neosfainn cé hí.

Dá ngéillfeadh an spéirbhean do m’ ghlór agus ráite mo bheoil a bheith fíor

Go deimhin duit, go ndéanfainn do ghnó, do léirchur i gcóir is i gcríoch.

Do léifinn go léir stair do m’ stór is bna mhéin liom í a phógadh ó m’ chroí

Do bhéarfainn an chraobh di gan ghó, is ar Éirinn ní neosfainn cé hí.

Tá spéir-bhruinneall mhaorga dheas óg Ar an taobh eile den teora ina mbím,

Tá féile agus daonnacht ina snó is deise agus meon ins an mhnaoi

Tá folt aici ar lasadh mar ór go cócanach ómarach buí,

Tá lasadh ina leacain mar rós is ar Éirinn ní neosfainn cé hí.

Last night as I strolled abroad on the far side of my farm where I oft am

I was approached by a comely maiden who left me distraught, weak and sick.

I was captivated by her demeanour and shapeliness, y her sensitive and delicate mouth,

I hastened to approach her but for Ireland I’d not tell her name.

If only this maiden heeded my words, what I’d tell her would be true.

Indeed I’d devote myself to her and see to her welfare. I would regale her with my story and I long to take her to my heart where I’d grant her pride of place

But for Ireland I’d not tell her name.

There is a beautiful young maiden On the far side of my farm where I oft am.

Generosity and kindness shine in her face with the exceeding beauty of her countenance. Her hair reaches to the ground sparkling like yellow gold;

Her cheeks blush like the rose But for Ireland I’d not tell her name.

Aisling: Éiriu a thaispeáineann í féin d’fhear i mbrionglóid. Spéirhbean. Dia. Ériu. Ár dtír. Éire. Spreagtha ag a dúirt Jean liom i Redondo. Beidh Thomas dhá cleachtadh as seo amach.

Tá saoirse uaithi is geallann an fear seo di cúrsaí a chur ina gceart agus an talamh (craobh) nach bhfuil saor a thabhairt ar ais di.

Oiriúnach anois is muid ag caint faoi Shasamach. Spéisiúl dom a fháil amach cad is brí le focail nach raibh ar eolas agam cheana. Tá cuid de na focail as Gàidhlig sa leagan a chloistear anseo.

Na liricí as Gaeilge thíos:

1. Aréir is mé ag teacht ar ais anall

Last night as I was returning back

ón taobh thall den teorainn ina mbím

from the other side of the border where I abide

do thaibhsigh spéirbhean amach os mo chomhair.

there appeared a skywoman (vision of a beautiful woman) in front of me

Bhuail taom mé is bhí breoite lag tinn.

I was hit by a fit and was weak and sick.

 

2. Do ghéilleas dá méin is do chloígh mé

I yielded to her nature and surrendered 

dá bréathacht ‘s dá beola tanaí binn.

to her beauty and to her thin sweet lips.

Do léimeas ag iarraidh dul ‘na comhair

I leaped up trying to go with her

is ar Éirinn ní neosfainn cé hí.

And [even] for Ireland herself, I would not reveal her name.

 

3. Dá ngéillfeadh an spéirbhean do mo ghlór

If she (the skywoman) would listen to my voice

agus ráite ag mo bheola [léi] a bheith fíor,

As my lips have already promised to be faithful to her,

go deimhin, go ndéanfainn a gnó:

indeed I would do her work:

léan a chur i gcóir is i gcríoch.

to put anguish aright and to an end.

 

4. Do léifinn go leor stair do mo stór

I would read a lot of history to my love

is ba mhian liom í a phógadh ó mo chroí.

and I would like to kiss her from my heart

Do bhéarfainn an chraobh di gan agó,

Without doubt I would bear her the branch

is ar Éirinn ní neosfainn cé hí.

And [even] for Ireland herself, I would not reveal her name.

 

5. Tá spéirbhruinneall mhaorga dheas óg

There is a stately beautiful young skymaiden

Ar an taobh eile den teorainn ina mbím.

on the the other side of the border where I abide.

Tá féile agus daonnacht ina haoibh

There is generosity and humanity in her smile

Is deise agus ina meon an mhnaoi.

that is most beautiful and in her female mind.

 

6. Tá folt aici ar lasadh mar ór,

Her hair is alight like gold,

Go catánach ómarach buí.

[with] Curls of amber yellow.

Tá lasadh ina leicne mar rós

There is a glow in her rosy cheeks

Is ar Éirinn ní neosfainn cé hí.

And [even] for Ireland herself, I’d not reveal her name.

 

Is breá liom an leagan seo as Béarla mar tá tírghrá láidir ann.

Saoirse uainn. Le fada.

 

883. Tinte Rocketdyne

Tá na meáin ag glaoch An Woolsey Fire air ach ó Rocketdyne a tháinig sé chugainne. Ní oireann sé do dhaoine ártithe trácht a dhéanamh ar Rocketdyne ach foghlaim faoi san bhfís anseo:

Ní raibh mé in ann dul le ómós a thabhairt do na mairbh ó Borderline ag an Amharclann Kavli mar bhí bóithre dúnta. Bhí mé ródhéanach cé go raibh sé gar dom. Bhí díomá orm. Sheol daltaí ó Redondo grá chugam. Maith iad.

Is fiú an oíche sin, is mé ag iarradh mo bhealach a dhéanamh ann, chonaic mé splancanna ag rith ar lánluas trasna an bóthair sna ceannsoilse romham is thuig mé go raibh trioblóid eile i ndán dúínn.

Ní raibh sos ag daoine an tseachtain seo. Tá muidne slán, buíochas le Dia ach go leor nach bhfuil. Mo chomharsanna anseo ó dheas i gCalifornia agus daoine eile ó thuaidh. Seo mar a bhí sé dúinne:

Fuaireamar an nuacht i lár na hoíche ag an 4:00 ar maidin ar an Déardaoin is rugamar ar na rudaí is tabhachtaí le cur sa charr. Iontach suimiúil an taithí é. Cad a roghnaíonn tú? Cad a deireann sin fút? An bhfeicfidh tú an teach riamh arís? Deifir ach fós gan in ann imeacht gan pics a fháil de chuile sheomra. Cuimhní. Ag féachaint go tapaidh nach bhfuil duine ar bith fágtha ar an tsráid go dtí go bhfuil ort imeacht go tapaidh.

Madra sa charr. Ag iarraidh mo mhac a dhúisiú le glaoch gutháin le leaba a bheith againn don oíche sa ghleann. Ag siúl i bhfad sa dorchadas mar níl spás pairceála in aice leis is faitíos orm faoi leads ólta i gcarr ag dul timpeall. San árasán aige sa deireadh is muid ag smaoineamh ar an áit a d’fhágamar. Codladh.

Ar maidin chuamar go Topanga is chonaiceamar na scamaill i bhfad uainn anois is bhí bricfeasta againn le chéile. Caithfimid seo a dhéanamh níos minicí nuair nach bhfuil tine ann is a rá os ard lenár bpáistí gur aoibhinn linn iad.

Mar a tharla sé, bhí an t-ádh linne. Sheol cara pic dár dteach dúinn. Fós ann. Deatach taobh thiar de mar a fheiceann sibh thuas ach fós ann. Chuamar abhaile trí Simi, an áit ina bhfuil Rocketdyne. Bhí bóithre eile dúnta.

Ansin rinneamar iarracht dul i dteagmháil le cairde linn. An raibh siad ceart go leor? An ndearnamar dearmad ar éinne? Chualamar go raibh baile ar fad dóite i gCalifornia thuaidh. Go raibh an tine againn ag athrú leis an ngaoth (an-ard!) is ag dul go Malibu. D’fhág mé nóta le buíochas a rá le fear ag an mBriogáid Dóiteáin is d’iarr mé air cén chaoi ina raibh cúrsaí i Malibu. Thug sé eolas is barróg dom. Cineáltas ann. Ar scáth a chéile.

Ag am mar seo feiceann tú cé hiad na daoine is fearr. Níl ach drochmheas agam ar dhaoine a roghnaigh am mar seo le caint a dhéanamh faoin ‘ceart’ acu gunna a bheith ag duine, iad a chuir an milleán ar mheabharshláinte faoi a tharla i mBorderline. Cuid acu nach bhfeicfidh mé arís ar m’amlíne arlíne. Ach daoine eile ann, roinnt mhaith acu a thugann cúnamh is tacaíocht nuair atá gá leis, bail ó na Déithe orthu.

Ní raibh fáil ar nuacht againn ar maidin is muid gan an idiríon. Cloiste agam go bhfuil tithe dóite, níos mó na céad acu a deirtear. Agus daoine nár mhair. Súil agam go mbeidh na huimhreacha íseal ansin. An iomarca caillte againn mar phobal le déanaí.

Is iomaí casadh atá ar an mbóthar againn. Tugann an misneach atá ag mo chairde spreagadh dom. Muid níos fearr le chéile. Láidir. Is ní ghéillimid do sheafóid mar tá grá agus daoine tabhachtach. Is ag grá a bheas an bua.