Bhí orm féachaint sa pháipéar nuachtán le fáil amach an raibh mé ag iompar nó nach raibh. Áit éigin i gCorcaigh a gheall confidentiality de réir fógra i lár an leathanaigh. Nuair a smaoiním siar, seans gurbh iad na mná rialta a bhí i gceannas air. Fuair mé buidéailín is chuir mé sampla sa phost. Ní raibh tada le fáil i gcógaslann ag an am.
Chuaigh mé amach ag jogáil gach maidin sa chlós ag an scoil náisiúnta ina raibh mé ag múineadh. Rud nach ndearna mé roimhe. Timpeall agus timpeall agus timpeall go raibh mé spíonta. Is d’fhan mé ar fhreagra. Ag súil le negative.
Nuair a tháinig an freagra faoi dheireadh, ní raibh mé in ann é a oscailt sa teach geata ina raibh mé ag fanacht. Ait an chaoi a choinníonn tú áiteachaí slán ó dhrochscéalta. Compartmentalization atá agam ar sin anois. Níor thuig mé cad a bhí mé ag déanamh ag an am.
Bhí mé scantraithe. Mo chroí i mo bhéal ó thuig mé go raibh seans ann go raibh mé ag iompar. Mar ní féidir bheith singil agus ag múineadh i scoil náisiúnta (nach leis an náisiún ach leis an Eaglais í ach shur tuigeann an tír ar fad go bhfuil siad fite fúite le chéile).
Tháinig na páistí isteach. Bhí an litir ar an deasc agam. Mhúin mé na ceachtanna agus ó am go ham thug mé seacfhéachaint ar an gclúdach, fós dúnta, is ar ais ón smaoineamh a chuir sceoin orm go dtí na ceachtanna. Lean sin go dtí go raibh sos ann is d’imigh siad amach. Ansin d’oscail mé é.
Positive. Stopann an t-am. Tost uafásach. Smaointe ag rith mar a rith siad nuair a d’ionsaigh fear mé. D’fhág mé an litir ar an deasc agus shiúil mé go dtí an seomra foirne. Bhí tae agam leis na múinteoirí eile is comhrá is seans nach bhfaca siad tada ach bhí mo shaol ag titim as a chéile agus bhí fhios agam é.
Céim bainte amach. H.Dip bainte amach ach seo deireadh leis sin ar fad. Ní bheadh jab agam. Ní fhéadfadh mo leithéid dul ar aghaidh ag múineadh. Seo 1985 agus na Magdalenes fós ‘ag obair’. Céard atá le déanamh?
Fanacht. Níl aon dul siar. Gan in ann caint faoi. Rogha? In Éirinn? Ha! Fanacht agus dul ar aghaidh ag an am céanna. Mé os comhair mo ghasúir ag múineadh, ag breathnú orthu, ag tuiscint freisin nach mbeadh eolas acu ar an saol. Nach bhfaighidís sin. Go bhféadfadh seo a tharlú dóibh lá éigin.
D’iarr sé orm é a phósadh. Ní an fear a d’éignigh mé ach athair mo ghasúir. Is phósamar. Níos luaithe ná a bhí pleanáilte againn. Is bhí mé ag ceapadh (nach óinseach mé!) go mbeadh gach rud togha ansin. Go bhféadfainn dul thar sáile ar feadh tamaillín agus filleadh ar an scoil ina dhiaidh.
Bhuail mé leis an bpríomhoide. Bhí fonn orm na pictiúirí den bhainis a roinnt léi. Bhí scéalta agam faoin gcóisir srl. Ní raibh mé ag súil lena tharla. Ná tar anseo, ar sí liom. Buailfidh mé leat leath bealach in óstán, ar sí. Ach, ar mé, mar níor thuig mé, Cén fáth? An raibh sí ag iarraidh mé a chosaint ó dhaoine eile?
Tulach Mhór. Bhí sí diongbháilte. Is bhuail mé léi ann. Roimhe seo, bhíomar cairdiúil. Ag gáire faoi chúrsaí an tsaoil sa seomra foirne go rialta. Ach ní raibh seo rialta a fuair mé amach go sciobthe. Tharraing mé na pictiúirí amach ach ní raibh sí ag féachaint orthu. Bhí sí ag stánadh ar m’aghaidh ar nós, Cad atá cearr leat, peacaí? Nach n-aithníonn tú gur fallen woman thú?
Lig mé orm don domhan mór go bhfillfinn ar an múinteoireacht in Éirinn sa bhunscoil céanna mar sin a bhí siad ag iarraidh a chloisteáil. Ach thuig mé nach raibh fáilte romham ann, nárbh duine mé níos mó ina súile, go mbeadh sé níos fearr as di agus don scoil dá n-imeoinn liom go deo.
Is san bhféachaint sin, bhí gach rud a bhí agam cheana imithe. Luach ar bith sa chéim agus sa phost níos mó. Luach ar bith ionam. GML, i bhfad níos measa ná sin. Bhí mé salach. Ní dhéanann tú dearmad ar an gcéad uair a fhéachann duine ort mar sin. Le déistin.
A rialacha. A cumhacht. An Eaglais. A dearcadh. Fuath ban: bean a bhriseann rialacha nár scríobh sí. Is cuma cén chaoi a tharla sé. Peacaí a bhí ionam. Rud scannalach. Níor iarr sí an raibh mé ceart go leor mar níor duine a bhí ionam, dar léi. Ceapann tú go dtuigeann tú daoine, nach bhfuil dochar sa chóras atá againn. Ach tá.
Hard case? ar sibh. Cinnte. Níor mhúin mé i scoil náisiúnta ina dhiaidh. Bhí orm céimeanna eile a bhaint amach. Deoraí fós mé cé gur fhill mé ar feadh tamaillín ach go Baile Átha Cliath, ní Co. Laoise. Bhris sé mo chroí mo thír a fhágáil.
Hard case? Ní sa chaoi go raibh mo mhac agam. Níorbh é mo rogha é agus tá sin mícheart. Ach tá grá mór agam dó. Mé chomh bródúil sin as go mbíonn mo chroí beagnach ag pléascadh leis scaití. Fós, bhí sé mícheart gan rogha a bheith agam. Ní raibh eolas ná cúnamh le fáil dom agus níl fós in Éirinn sa chaoi nach bhfaigheann gasúir eolas ar scoil faoi agus gur Dialathas fós atá againn.
Hard case? Bhí mo chroí briste, mo jab imithe. An t-ádh liom gur sheas m’fhear liom ach níl sé mar sin do gach duine. Bhris mo Dhaid mo chroí freisin. Níor labhair sé nuair a d’inis mé dó go raibh mé ag iompar. Mamaí a labhair amach. Buíochas le Dia! ar sí. Bhí ionadh an domhain orm. Ise a bhí ag an séipeál gach lá! Cheap mé gur ailse a bhí ort, a mhínigh sí. Jesus! Mar a fhanaimid ciúin faoi rudaí!
D’iarr mé ar mo Dhaid arís is arís eile trí na blianta céard faoi a bhí sé ag smaoineamh ins na nóiméidí sin. Stuacach go dtí an deireadh, ní inseodh sé dom é. Bheadh sé chomh feicin éasca sin an rud ceart a rá, rud grámhar, rud le tacaíocht a thabhairt do dhuine, le. rá linn nach fallen women sinn. Ach ligeann fir síos sinn rómhinic. Eagla orthu? Náire?
So.
Hard case?
Hard case: sin bheith baineann in Éirinn. Thuig Mairéad Ní Ghráda sin lena dráma An Triail. Cuid de mo scéal roinnte. Is leor atá agaibh le tuiscint. I bhfad níos measa ag go leor daoine eile. Tuigim sin.
Ach, is féidir linn bheith níos fearr ná seo mar thír. Níl cumhacht ag na diabhail muna nglacaimid leo. Aithin, Admhaigh, is Athraigh an córas againne. Samhlaigh córas níos fearr, saor ó iompúchán agus fuath ban. Córas le eolas agus cearta.
Fadhb is mó ag an tír: Dialathas í. Ceartaigh sin. Níl sé sláintiúil in aon tír, aon am. Roghnaigh saol níos fearr. Roghnaigh eolas. Roghnaigh meas do mhná le TÁ.
Agus ina dhiaidh, muintir na hÉireann, brisigí an diabhal Dialathas le bhur dtoil. Scaraigí Stát/Eaglais nó ní bheidh sibh saor choíche.
