Déan do dhaoine eile a dhéanann siad duitse? An mbeadh meas ann? Rud le foghlaim? An dtuigfeadh daoine?
Abair, mar a mhol Seán Ó Riain ar Twitter le déanaí, go mbeadh Derrylondon in úsáid againn as seo amach in áit London ar phríomhchathair Shasana. Thosaigh mé ag gáire os ard, caithfidh mé a admháil, nuair a léigh mé sin. Féireáilte ar bhealach agus d’fheicfidís an dochar ina rinne siad féin, b’fhéidir. Ná déan Sasana d’Éirinn le focail. Ní thaitníonn sé linn. Ná déan Britain d’oileán na hÉireann. Agus ní an Londonderry Air é. Danny Boy nó Derry Air. Tharla seo le déanaí in ionad Ceilteach. Ugh! Tada foghlamtha! Dochreidthe. Ná goid is ná scrios le focail.
Raightso, an dtaitníonn seo libhse?
Aithním nach bhfuil sé ceart. Ní aithníonn Sasana nach bhfuil a dhéanann siadsan ceart inár dtír. Spéisiúil an smaoineamh ó Sheán. I must take a trip to Derrylondon.
Nuair a bhí mé sa tSeapáin, bhí daoine thar a bheith béasach seachas nuair nach raibh siad ag súil le stráinséir agus tháinig na focail GAIJIN DA! amach uathu agus méar i mo threo. Stráinséir! an bhrí leis ach maslach dá mbeadh am acu smaoineamh faoi. Thuig mé nárbh shin a bhí i gceist ach gur baineadh geit astu. An dara uair a tharla sé, d’fhan mé cúpla soicind agus shín mé mo mhear i dtreo duine acu agus dúirt i nguth ard, NIHON JIN DA! Seapánach! Ansin chuir mé mo lámh síos is aoibh orm. Cúpla soicind agus thuig siad sin is thosaigh siad ag gáire. Is bhí comhrá deas againn ina dhiaidh. Dochira kara (Cé as thú?) srl. Meas ann. D’oibrigh sé.
Ach amantaí eile ní fheiceann daoine an dochar a dhéanann siad. Tháinig bean ag an doras lá is mé landáilte i SAM. D’oscail mé an doras le Hello. How are you? OOOOH I LOVE your accent! ar sí le gliondar! Thank you, ar mé. I love yours too. Athrú iomlán uirthi ansin: I don’t HAVE an accent, ar sí maslaithe go smior. Moladh domsa agus masla duitse? Cén chaoi a n-oibríonn sí sin amach? Is minic nach gcloiseann daoine iad féin.
Cinnte nach maith an smaoineamh é tinte cnámha a thógáil mar a thógann na Unionists timpeall an 12th. Tharla sin agus d’fhéadfá a rá go bhfuil sé féireáilte. Déanann siadsan é. Taispeáin dóibh atá mícheart leis. Ach, dáiríre: NO. Drochsmaoineamh sin. Fuath ann go minic ceadaithe ag na póilíní.
ACH ní chabhraíonn sé fuath a léiriú mar a léiríonn siadsan é. Muid níos fearr ná sin.
Níl seo cgl:
Ó, sibh i bhfur ndúiseacht anois, BBC? Ní fhaca sibh fuath nuair a bhí siad ag caitheamh anuas orainne? Níl sé ceart go leor ACH ní fhoghlaimíonn Sasana ná an BBC.
ACH, taitníonn an goid le focail liom. Unionist atá agam orm féin anois mar tá aontas uaim. Aontas 32. Bain an chumhacht ón bhfocal agus tóg dúinn féin í. Nationalists atá agam anois ar Brexiteers a bhíonn lán le ciníochas mar sin mar a thuigeann an domhan an focal sin anois. Tógaim ar ais mo thír lenár bhfocail féin. Ní aithním Warrenpoint. Aithním Port Uí Néill. Irish atá agam ar mo theanga, ní Gaelic (téarma a chuireann daoine amú). Aithním mapa gan teorainn curtha air. Self-identity. Cén fáth a mbeadh orainn cead a iarraidh ár stuf a fháil ar ais ó dhaoine a ghoid rudaí uainn? Tóg ar ais cé muid le focail. Is féidir.
Tá Sasamach ag teacht MÁ táimid réidh. Le bheith réidh CAITHFEAR Stát/Eaglais a scaradh. Thuig Yeats seo. Éist leis muna n-éisteann sibh liom.
Tá colscaradh le fáil. Is maith sin. Tá pósadh aerach le fáil. Is maith sin. ACH agus is ACH ollmhór seo, tá 90%+ de bhunscoileanna na tíre ag an Eaglais fós. Fhad is a mhaireann sin, níl seans ar bith ag síocháin agus aontas. CAITHFEAR Stát/Eaglais a scaradh ANOIS.
O, what a tangled web we weave when first we practise to deceive! – Walter Scott
Teangled má chuireann tú teanga le tangled. Béarla, go háirithe, i gceist. Ó, Béarla! An dochar a dhéanann tú! Tá d’fhocail níos cumhachtaí ná buamaí agus glanadh eitneach, scrios, agus goid ar siúl go laethúil le focail sa Bhéarla le fada. Conas? Dul amú le téarmaí. Mar shampla…
Cad é Britain? Cad í an dhifríocht idir Britain agus Great Britain? Is English British? Are Scotland and Wales countries?What is northern Ireland nó Northern Ireland? Ní tír í. Agus cé a tharraing an teorainn ar an mapa agus an raibh siad ar meisce is iad dhá dhéanamh? Teipeann ar an gcuid is mó de dhaoine na ceisteanna seo a fhreagairt i gceart. Agus nuair a chuireann tú an cheist Cén Béarla atá ar Ghàidhlig? ní bheith freagra amháin ann agus beidh bosca Pandora lán ar oscailte agat i ngan fhios duit. Tuige? Tá Béarla casta agus cúis leis sin. Oh what a teangled web they weave… Agus an impireacht atá san Ríocht Aontaithe ar tí titim, is fiú dul trí na téarma a chuir daoine amú chomh fada seo.
Scríobh mé sa Bhéarla thuas. Deacair sin a sheacaint scaití. Ach tosnóimid ansin. Cad é Béarla? Sacs-Bhéarla ó bélrae ó béal (mouth) go Béarla. Yer mouthings are killing us, erasing us. Yer killing us slowly (not softly) with your words. Glanadh eitneach atá ar siúl le fada agus ag dul in olcas anois. Ní thuigeann daoine eile ná muid féin cé muid níos mó. Sampla de dhíth.
An Spáinnis:
CSUN. Ollscoil i gCalifornia. Mo chéad lá ann. Cuir an t-ollamh mé (la gringa) in aithne don rang. Caitríona es anglo-sajón, ar sé. Ní hea, ar mé. Ni anglo, ni angla, ni sajón, ni sajona. Además, estos países no existen más hoy en día. Níl na tíortha sin ann níos mó. Yeah, bhí mé mar seo ó bhí mé an-óg. Pretentious a thug siad air. Focal a chuir isteach orm. Ach ní anglo-sajona mé. Is Éireannach mé agus ní cóir d’éinne é sin a ghoid uaim. Pues gaélica, arsa an t-ollamh leis na rang. ¿Habla galés? a d’iarr sé uaim.
A Thiarna, tabhair foighne dom!
Irlandesa, ar mé os ard. Y hablo irlandés. Ní raibh an téarma aige.
Ní drochdhuine é an t-ollamh. Ní raibh ann ach nach raibh fhios aige. Fuair siad ‘eolas’ ón mBéarla is chuir siad sin sa Spáinnis agus san turas sin, chuaigh m’fhéiniúlacht amú. Níl fhios ag daoine cé muid. D’fhoghlaim siad ón mBéarla is d’imir Béarla cleas suarach orainn. Tá trua agam dóibh.Nuair a chuireann siad ceist cén t-ainm sa Bhéarla ar Ghàidhlig, ba chóir go bhfaighidís Scottish ach níl an rogha sin ann agus faigheann siad go leor téarmaí in áit téarma amháin, na creatúirí, rud a chuireann daoine amú. Níl an fhadhb sin le Welsh, Manx, Cornish, ná Irish.
Agus féach a tharlaíonn le Welsh sa Spáinnis!
Tá difríocht ollmhór idir Cymraeg agus Gàidhlig! Teangachaí éagsúla amach is amach iad. Is teangachaí éagsúla iad Gaeilge, Gàidhlig agus Gaelg. Níl seo (léigh é le bhur dtoil agus tuig an fhadhb OLLmhór leis) ceart mar is léir nuair a chreid bean gur Gaelic iad uilig agus thosaigh sí ag cur cláracha ó TG4 ar shuíomh do dhaoine ag foghaim Gàidhlig chomh minic sin go raibh orthu a rá léi éirí as. MAR ní Gàidhlig a bhí ann ach Gaeilge. Caithfear é sin a rá go soiléir. Is caithfear foclóir a bheith ar fáil do dhaoine nach gcreideann gur teanga amháin atá i nGaeilge, Gàidhlig, agus Gaelg. Níl Gaeilge na hAlban oiriúnach. Níl Scottish Gaelic oiriúnach. Tá Scottish.
Bíonn daoine fíochmhar liom ag rá nach Irish an teanga ach Gaelic. Níl sin fíor. Déanann sin damáiste. Goideann sé an náisiún ón ainm. Níl sin ceart ná cóir. Seift, cleas, feall atá ann agus tuigim go bhfuil go leor nach bhfeiceann sin fós mar dúirt Béarla leo rud eile ach, leads, insíonn Béarla bréaga go minic.
Mé fíorbhuíoch as Dara Ó Briain le déanaí nuair a mhínigh sé gur Irish atá ar Gaelige sa Bhéarla. Maith é!
Tuigimid nuair nach bhfuil fáilte romhainn. Tuigimid nuair atá drochmheas ag daoine orainn. Muid cleachtaithe leis. Tuigimid freisin gur fhás daoine in áiteachaí ina mbeadh faitíos ar dhaoine Irish a rá. Is mise ag fás aníos b’ionann Irish a rá agus Terrorist a rá dar leis an mBBC agus do neart sa tuaisceart bhí contúirt ollmhór ann is bhí orthu a bhféiniúlacht a choinneáil faoi cheilt. Whatever you say, say nothing. Is má deireann na saighdiúirí leat go bhfuil tú ag labhairt Gaelic, níl tú ag dul ag déanamh argóint leo. Níor tógadh sa tuaisceart mé mar sin bhí ionadh orm nuair a tháinig mé go SAM le fáil amach nár ghlac daoine le Irish anseo. Gaelic a thug siad ar mo theanga. foghlamtha acu ón mBéarla (nach Béarla agus Béarlachas é ach sin scéal eile). ACH nuair a smaoiním air, ní cóir go mbeadh ionadh orm. Na Sasanaigh a bhí anseo lena impireacht is na Redcoats i gceannas is faitíos ar dhaoine roimh JFK mar níorbh protastúnach é is na fógraí anseo le No dogs, No Irish glúin ó shin. Ach ní raibh mé ag súil leis sin in ionad do Na Ceiltigh. Ach tharla sin. Ciníochas ann. Roinnt acu ag ceapadh gur British muid agus go mba chóir dúinn meas a thaispeáin don bhanríon. Dochreidthe!
Ach ar maidin inniu, bhí ionsaí eile ann. Ní le focail ach le gunnaí. Rud coitianta anseo i Sam.
Is thosaigh mé ag smaoineamh ar a dhéanann impireacht is rinne mé iarracht a fháil amach cé a dhéanann na gunnaí. Seo a fuair mé amach. SAM is mó ach an Ríocht Aontaithe sa dara háit. Ach bhí mé fiosrach cén áit san Ríocht Aontaithe. By Deaid bhí sé deacair an t-eolas sin a fháil amach. Tá Scotland agus Wales imithe. Ní fhaigheann tú anois ach UK. Sin scrios. Sin goid. Líon mé isteach ab’fhéidir liom. Sasana is mó atá ciontach.
Níl ann ach an Ríocht Aontaithe anois. Tá Albain imithe de réir Cuardach Google. Féach a tharla nuair a chuardaigh mé SMO fiú:
Ceacht le foghlaim. Ní maith leis an impireacht náisiúin is níl meas aici ar teangachaí éagsúla ná cultúir éagsúla. Caillimid ár náit sa stair muna seasaimid an fód go soiléir.
Níl aon I’m UKish ann. Abair I’m Scottish más sin thú. Níl ach bréag i mBritish. Abair I’m Welsh nó I’m Cornish más fíor sin. Ní náisiún é NI. Níl ann ach bréag. Goid. Seo ár n-oileán. Fáilte roimh go leor daoine ó thíortha eile in Éirinn ach bíodh meas agaibh ar ár gcultúr le bhur dtoil. Tá ciníochas gránna. Raightso. In am dul ag an trá don Éireannach seo i SAM. Cearta, grá, meas: creidim i saoirse agus mo theanga féin. Hup. Braon d’ionsaithe na himpireachtaí. Gabhfaidh mé ag éisteacht leis na tonnta. Faoiseamh ann.
Tá Lunasa 1 beagnach linn. Sin Lúnasa: an fhéile dheireanach sa bhliain sula dtosnaímid arís le Samhain. Féile ghaelach atá inti. Lúnasa sa Ghaeilge, Lùnastal sa Ghàidhlig, agus Luanistyn sa Ghaelg.
Is Dia é Lugh. Seanfhocal é násad ar thionól. Ag an tráth seo a bhíodh Aonach Tailteann ar siúl. B’í Tailtiu máthair Lugh. B’í a réitigh an talamh do na síolta ach fuair sí bás ón tuirse. Thar aon rud eile, baineann an fhéile leis an bhfómhair agus mar sin bíonn féasta ann. Turas go cnoc nó sliabh (Crom dubh) nó tobar ann go minic chomh maith. Is grá san aer. Bhí nós ann pósadh le bheith lámh i lámh trí pholl i ndoras agus cead triail a bhaint as an bpósadh ar feadh bliain is lá.
Ar bharr sléibhe bíonn dráma ann le troid idir Lugh agus Crom Dubh. Goideann Lugh bia ó Chrom (nó Balor) is tugann sé an bia do gach duine. Chuir an Eaglais Pádraig isteach in áit Lugh. Itheann daoine fraocháin don bhféile. Bíonn Aonach an phoic acu i gCiarraí.
Note: This post is not finished. There are so many more things to add. Huge thanks to Steve Pribyl who spoke and played and recorded for others and for being brave. To everyone who came from near and afar, for those (CIACLA) who made this space available to us. To those who brought watermelon and those who set out brown bread and cheese and those who were quiet but were there. Will be adding more when I can.
We had two celebrations here. The first was to hold ourselves up as we waited for word of the official wake. We gathered at CIACLA.
Seo an pictiúr a chuir Mark Romano amach. Míle buíochas leis. This is the picture of Peter from his brother Mark that captures the light and joy he brought with him everywhere.
Ceiliúradh a bhí ann i ndáiríre, cé go raibh ár gcroíthe briste. Daoine ag teacht le chéile le cuimhniú ar Peter Romano a d’imigh uainn róluath: le caint faoi, le ceol a chasadh is rince a dhéanamh, le bheith ann lena chéile, le grá a roinnt mar a rinne sé linn. Ní raibh a fhios againn ag an am ach ba é taom croí a ghoid uainn é. Ní raibh éinne ag súil leis.
Bhailigh ceoltóirí, amhránaithe, filí, daoine le scéalta, rinceoirí, cairde in aon áit amháin le cuimhniú ar saoi a bhí imithe romhainn. Saoi le croí ollmhór.
Bhí seisiún ann ar dtús ag CIACLA ach bhí sé deacair a dhéanamh amach cár thosaigh an seisiún agus cár thosaigh an tórramh ach bhí sin an-nádúrtha go deo. Thaitneodh sin leis. Go hoifigiúil, stad an seisiún ag a trí agus thosaigh an tórramh ina dhiaidh sin ach bhí roinnt mhaith de na ceoltóirí ann do Pheter ón tús.
CEOL: Bhailigh na ceoltóirí le chéile! Le cláirseach, bodhrán, fidil, feadóg, giotár… Tháinig siad ó i bhfad, i gcéin. Mar bhí orthu bheith le céile le cuimhniú ortsa, Peter. Is chas siad ón gcroí le grá is le meas is le buíochas is le scil. Is bhí sé iontach.
Ealaín
Sin ealaín Maser, Éireannach, sa chúlra. Rud a thaitneodh leis freisin, ceapaim. Muid fíorbhuíoch as an spás seo a fháil ó Matthew Nevin agus ó Shinéad Finnerty-Pyne don ócáid seo. Chonaiceamar a rinne sibh! Mo cheol sibh! Beidh cuimhne i bhfad ar an gcineáltas seo. Chabhraigh sé go mór. Bhí gá géar leis is bhí faoiseamh ann.
Ealaín na linne seo le ceol linn leis na cianta. Pics le Lynnette Kay
Is bhí an ceol thar barr mar tháinig sé ón gcroí.
Amhránaíocht
Tá sé fíor. B’é ár laoch é. GRMA, Saya! Bhí mé ag ceapadh go raibh sé ann ag éisteacht agus ag breathnú anuas orainn.
Chas Eoin, Pat, Ken, is go leor eile amhráin den scoth is thit na deora is bhí leigheas ansin.
Rince
Bhí idir óg agus aosta ag déanamh rince ann. Bhíodh fáilte i gcónaí ag Peter roimh na rinceoirí. Is d’ardaigh sin ár gcroíthe. Is minic a tháinig sé isteach sa rince lena ghiotár linn.
Tuilleadh pics agus físeáin ag teacht. GO RAIBH MAITH AGAIBH, laochra atá fanta againn in LA agus sibh a tháinig ó áiteachaí eile i gcéin. Thug sibh ómós dó mar is cóir. Seo an chuid is fearr dínn. Bheadh áthas air ceol mar seo a chloisteáil, le tuiscint go leanfaimid ar aghaidh le cairdeas is cineáltas mar a mhúin sé dúinn a dhéanamh.
The second wake and celebration was held at the Celtic Arts Center 8/5/2019 agus seo mar a bhí. Bhí sé plódaithe, mar is cóir is bhí a dhearthair is a chlann ann. Pics le Joeseph Lopez.
Roinn daoine, scéalta, amhráin, rine, ceol is bhí grá san aer. Ardmheas do Mark Romano a bhí ina fhear an tí. Sárjab! Naomh a bhí i Peter Romano a d’ardaigh muid ar fad le grá is cineáltas. Mairfidh a mhúin sé dúinn go deo.
Ceiliúradh 1
Ceiliúradh 2
Mé chomh buíoch sin as a thug sé dúinn ar fad! Seo cuimhne amháin
Anseo a fuair Conradh na Gaeilge spás lán le fáilte is grá.
Seo an leagan a roghnaigh mé dó den Parting Glass:
Abair Slán
Liricí:
1. Bhuel cibé saibhreas a bhí aige, tá sé caite ar a chairde dhíl
Agus cibé dochar a rinne sé, dó fhéin a rinne sé an dochar sin.
Níl rud ar bith suarach a rinne sé. Ní bheidh dearmad air is é sa chré.
Curfá: Líon go barr an gloine is abair, Slán.
Oíche mhaith is aoibhneas daoibh, mo chlann X2
2. Is iomaí uair i lár an lae go raibh muid thíos & muid ar strae
Thug sé cabhair dúinn is muidne thíos agus thug sé fáilte romhainn ar ais arís.
Ba bhreá liom seans sular imigh sé, le rá leis gurb é solas an lae.
Curfá: Líon go barr an gloine is abair, Slán.
Oíche mhaith is aoibhneas daoibh, mo chlann X2
3. Na cairde uilig a bhí aige, tá siad brónach go bhfuil sé imithe.
Is an ceol a bhí aige ina chroí, tá sé liom is mé ag dul a luí.
Tá bóthar fada le taisteal fós, ach cuimhní againn ar a nós.
Curfá: Líon go barr an gloine is abair, Slán.
Oíche mhaith is aoibhneas daoibh, mo chlann X2
Agus seo ó Peter é féin. Comhairle dúinn ar fad. GRMA, Jas Hilsdon
Saya, you need to make an album of his songs, a chroí.
Níl ann ach an Ríocht Aontaithe anois. Tá Albain imithe de réir Cuardach Google. Féach a tharla nuair a chuardaigh mé SMO fiú:
