An scéal anseo
Amhrán le We 4
Ceol le Roger Whitaker
1. Bhí mé óg is bhí mé amaideach
Is gan splanc agam i mo cheann,
Nuair a casadh cailín deas orm,
Agus phóg mé i mar ghreann.
Curfá: Cóilín (Cóilín!)
Tar abhaile liom,
Beimid díreach in am don tae,
Fóillín! (Fóillín!)
Go raibh míle maith agat.
Ach go fóillín,
Go dté tú slán.
2. Bhí na blianta spóirt is óil agam,
Sean gach dí, is nua gach bia.
Is na sluaite ban sa tóir orm,
Is a muintir leis im’ dhiaidh.
Curfá 2: Cóilín (Cóilín!)
As an mbaile leat!
Tá an posse ag teacht faoi do dhéin!
Fóillín, Fóillín! Go raibh míle maith agat!
Ach go fóillín,
Go dté tú slan.
3. Ach anois tá mé ag dul in aois,
Tá mé fós im’ cheann, imithe.
Is má chím cailín mar í arís
Ise a bhéas ag déanamh grinn.
Curfá 3: Cóilín (Cóilín!)
Gread abhaile leat!
Tá tú súgach is beagnach braon.
Fóillín, Fóillín! Go raibh míle maith agat!
Ach go fóillín,
Go dté tú slan.
Mharaigh póilín George Floyd is chonaiceamar é ag tarlú os ár gcomhair amach.
Seo a cheadaigh Trump. Níor thosaigh sé é. É anseo ó bhunaíodh SAM ar chinedhíothú. Ach spreag a bhás daoine le teacht amach. Is tháinig na sluaite amach.
Fiú in am Covid, thánig siad mar is cuid den fhadhb céanna at ag tarlú. Drochmheas ar dhaoine agus córas lofa.
Seas an fód, a dhaoine uaisle agus faigh réidh lei an tíoránach is a Naitsithe.
Ní neart go cur le chéile. Seo atá de dhíth Póilíní ag seasamh leis an bpobal
A mhalairt atá ag tarlú i Minneapolis, faraor. Taithí agam ar a dhéanann siad ansin. Ní mhaithfidh mé go deo a rinne siad do mo mhac.
Seas an fód, a dhaoine uaisle. Go leor rudaí gránna feicthe agam ar FB Irish Around the World agus i bhfreagraí ar alt a d’fhoilsigh Irish Central. An iomarca anseo ina dTrumpadóirí agus iad ag rá gur Irish iad. Chaill siad greim ar an maitheas inár gcultúr le fada is iad ag cuidiú le toránach.
A chuisle ‘s stór, ná pós an seanfheairín liath ach pós an fear óg, mo leo, mura maire sé ach bliain nó beidh tú go fóill gan ó nó mac os do chionn a shileadh aon deor ort tráthnóna nó ar maidin go trom
– Buachaill ón Éirne
A chuisle is a stór. Mo shaol is mo ghrá. An luach atá i bheith beo.
An bhfuil tú go maith? a iarraimid ar a chéile.
An bhFUIL? Tá nó Níl (Ní fhuil) seans againn in am Covid. Ní bheidh fhios againn go dtí go dtuigimid a chleas.
An dtéann an fhuil timpeall mar is cóir lena rithim sa chuisle gan bac san mbealach nó an bhfuilim tinn? Foinse na faidhbe le Covid: an fhuil sin, níos mó ná na scámhóga ná an anáil a tharraingt ná fliú, feictear do dhochtúirí anois.
An mbeidh ó nó mac os cionn an cine daonne a shileadh aon deor orainn? B’shin a bhíomar ag smaoineamh ag tús seo ar fad. Anois, áthas orainn bheith beo fós. A chuisle is a stór. Níl grá ann gan saol. Níl saol ann dúinn gan ár gcuisle. Agus daoine ag iarraidh dul ar ais go rithim an tsaoil mar a bhí, gá dúinn bheith faireach fós. Nílim réidh dhó.
Tá stiúrtheoir ar an Ionad Éireannach ar Bhitheolaíocht Shoithíoch ag Coláiste Ríoga na Máinleá in Éirinn, James O’Donnell, ag plé leis na fadhbanna seo ag iarraidh a thuiscint cén chaoi ina mbíonn Covid ag déanamh ionsaí ar an gcorp. Le niúmóine bíonn na scámhóga pulchta le sreabháin agus mar gheall ar an bhfuiltéachta, níl an fhuil in ann ocsaigin a thabhairt dóibh. Tá daoine óga ag fáil bháis ó stróc mar gheall ar fhuiltéachta sa cheann. Faraor, níl caolaitheoirí in ann an fhuiltéachta a stopadh i gcás Covid-19 de réir dealramh. Is rud an-ait ar fad é.
Mo chuisle: mo stór. An bhfuil an fhuil in ann bogadh trínn? Ár gcuisle. Ár stór. Ár gcuid den tsaoil.
Ardmheas do na daoine atá ag obair go dian le greim a fháil ar an ngalar agus réiteach a fháil air. Mo sheacht mallach déag ar éinne a chuireann bac sa treo dóibh. Ná lig don diabhal bheith i gceannas ag am mar seo, sa Bhrasaíl, sna Stáit Aontaithe, ná i Sasana. Ná ceadaigh sin riamh. Meas do na laochra a choinníonn an saol ag dul ar aghaidh. Caith amach iad siúd gan choinsias a dhéanann dochar mar is breá leo sin a dhéanamh. Seo cogadh. Aithin an namhaid.
Neart le ceartú le bheith slán. Ní slán go bhfuil sláinte le fáil do chách. Seas an fód le ciall is ná géill. An bhfuil tú réidh le sin a dhéanamh?
D’oscail mé an ríomhaire inné agus ar chúis éigin bhí íomhá álainn ar an scáileáin is nasc ann le fáil amach cá bhfuil sé. De ghnáth, ní bhíonn suim agam sna híománna seo agus, fiú má tá, ní oibríonn an nasc a imíonn agus mé ag cur mo phasfhocal isteach le tosnú.
Ach inné, seo an íomhá a chonaic mé agus bhí mé gafa leis
Ní in Éirinn. Bheadh sin feicthe againn cheana! Cá háit mar sin? Is ionadh na hionadh, bhí an nasc le feiceáil agus an uair seo, d’oibrigh sé. Terceira? Triú? Sin an t-ainm air? Oileán sna hAsóir? Uáú! An-chosúil le iarthar na hÉireann! Seo pic eile ón oileán sin a chuirfeadh dul amú ar dhaoine go gceapfaidís gur in Éirinn atá sé:
Chaith mé an cheist amach ar Facebook agus féir plé do Dhara O’ Rourke, thuig sé ar an bpointe nach Éire a bhí i gceist. Cape Verde an buille faoi thuairim aige. Cliste go leor. Cheap gach duine eile gur in Éirinn a bhí na híomhánna seo. Is tuigim go maith cén fáth. Mhol duine amháin an duine a thóg na ballaí agus bhí clú ansin mar tá stíl faoi leith leis.
Inniu, bhuail sé mé go m’fhéidir go bhfuil baint aige seo ar fad le sceál Hy-Brasil.
Bhí mé ag léamh faoin miotaseolaíocht againne le déanaí agus na scéalta faoi Uisneach agus clann Uisnigh agus Bres (áilleacht agus luach an bhrí leis an bhfocal Bres, nach breá sin!). D’fhoghlaim mé go gciallaíonn Uí Breasail, iad a tháinig ó Bhres, ón mBresail, an clann nó tuath nó in onóir dóibh.
Chuaigh mé ag cuardach.
- Seo mar a bhí Brasil (Hy Brasil) léirithe ar léarscáil i 1572 le Abraham Ortelius.
2. Fadó i 1436, d’aithin Andrea Bianco Brasil mar chuid de oileáin eile san Atlantach.
3. Níos faide siar fós i 1395, seo Brasil amach ón gcósta in atlas ón gCatalóin:
4. Chomh fada siar le 1325, d’aithin Angelino Dalorto Bracile anseo agus ba bheag nár léim mo chroí as mo chléibh nuair a chonaic mé na línte go léir ag teacht le chéile ar Uisneach nó gar dó ar an mapa!
I mapaí Medici i 1351, tá seacht n-oileán amach ó chósta na hEorpa is iad eagraithe i dtríonna: Cabreras (Oileáin na nGabhar) ó dheas, Oileáin na Gaoithe nó Oileáin na gColm sa lár (De Ventura Sive de Columbis), agus na hóileáin thiar nó an tÓileán Brazil (De Brazil). Sin Uí Breasail.
Fiú ar chuid de na seanmhapaí bhí tagairt dó mar Ilhas Afortunadas nó Ilhas de São Brandão (tagairt do Naomh Breandán).
Cúpla lá tar éis seo a scríobh, tháinig mé ar seo. Tá cur síos ann ar Hypogeum nó pluaiseanna inar chuir siad daoine fadó. Tá áit amháin acu faoin talamh ar bhunáit mhíleata ag Forte de São Diogo do Monte Brasil, nó Forte do Zimbreiro í agus gan cead ag an bpobal dul isteach cé go bhfuil stádas UNESCO bainte amach aici.
I Lúnasa 2010 tháinig daoine ar an gcéad pluais agus bhain siad amach siad sé cinn eile ina dhiaidh. Tá siad i dtrí áiteachaí éagsúla. Rinne Manuel Calada staidéar ar na pluaiseanna i Nollaig 2010 leis an AIPA. Tá na pluaiseanna ar fad ag féachaint siar i dtreo Bá Fanal sa chéad áit. Tá grúpa eile dóibh in airde thar Fort São Diogo agus an grúpa eile ag Fort São Diogo ach ag an bhfarraige. Measann siad gur ón 15 nó 16ú aois iad agus gur Féinícigh a rinne iad is moileasc leis an dath gorm faighte i bpluais amháin. Tá baint ag an ngorm sin leis an focal Azores inniu ach b’fhéidir ar chúis eile. Ba chosúil le áiteachaí ag na Féinícigh i Malaga iad na pluaiseanna seo.
Ach ceapann siad freisin go raibh daoine ar an oileán seo ó b’fheidir 2,000 bliain ó shin.
Cad a cheapann sibh, a dhaoine uaisle? An bhfuil Hy Brasil faighte againn? Ní mise an chéad duine a d’aithin sin, más ea, is na mapaí seo ar fad ann i bhfad roimh mo theacht ar an domhan seo.
Ach nach álainn is spéisúil é Oileán Terceira nó Oileán Uí Breasail!
Nuair atá an leithlis thart, seo áit eile le cur ar mo liosta le dul ag taisteal ann.
Scéalta 1-10 anseo
Scéalta 11-20 anseo
21. Fear na gCos Gránna
22. Tomaisín ag Píobaireacht
23. Ceacht a Fuair an Gadaí Óg
24. Tabhair Aire dos na Mion-Rudaí
25. An Dochtúir Óg agus an Sean-Dochtúir
26. An Saibhreas a Bhí sa Talamh
27. An Mdra Rua agu An Gabhar
28. An Fiach Dubh agus An tIolar Mór
29. An Rí agus A Chapall
30. Rí na nÉan
An Bhreatain: ní tír í. Ní ríocht í. Ní aontas í. Is bréag é.
Le fáil réidh le Cymru, Alba, Éire, Kernow ar sheoladh, ar mhapaí, sa chaint, i ndoiciméid, ar phasanna, ar an nuacht, ar bhfógraí oifigiúla, i leabhair, sa stair, roghnaigh Béarla an RA nó UK agus An Bhreatain mar théarmaí le Sasana a mhéadú.
Níl meas ag Sasana, (nó go baileach, na Tóraithe i Westminster) ar thíortha eile san ‘Aontas’ leo. Níl comharthaí iltheangacha i Stáisiún Paddington má tá traein go Cymru nó Kernow uait. Níl meas ar Cymraeg ná Kernoweg is an dearcadh ag na tóraithe fós ná nach bhfuil sna háiteachaí sin ach peasants.
An daonáireamh fós á líonadh isteach ag daoine anseo. Cad a deireann an daonáireamh faoi dhaoine sa ‘Bhreatain’? An airíonn siad Briotanach?
Seo mapa ó dhuine ar Twitter agus léiríonn sé atá mé ag rá le fada. Cé go bhfuil an focal i mbéal Boris et al, dar le daoine, níl Briotánaigh iad. Is ba chóir go mbeadh a fhios acu cé hiad.
Mar a deireann Peter thuas, is iad daoine a thagann ó thíortha eile go Londain agus a chloiseann an chaint ar an nuacht ar nós We’re British a dhéanann iarracht a thaispeáint don tír nua go bhfuil siad, mar a dúradh leo. Freisin, dúradh le daoine a bhog go tuaisceart na hÉireann fadó (Plantations srl) go raibh siad ann don tír (nach An Bhreatain í mar níl a leithéid ann) agus nach dtuigeann fós go raibh siad faoi chaimpirín ag Sasana i gcluiche na himpireachta is creideann siad an dallamullóg sin fós. Fiú nuair is cuma le Sasana fúthu.
Dallamullóg atá san bhfocal. Má tá aon áiteachaí Briotánach sin iad Cymru, Kernow, agus Bretagne sa Fhrainc. Tá a gcultúir is a dteangacha acu agus ardmheas agam orthu. Ach ní shin atá i gceist ag Sasana leis an téarma An Bhriotain. Ghoid siad an téarma is chas siad é le fáil réidh leis na teangachaí is na cultúir sin.
Bhuel, an mapa sin? Raight. Seo a dúirt daoine sa dhaonáireamh i 2011.
Bhí Welsh Not in úsáid ag Sasana fadó le fáil réidh le Cymraeg. In am dúinn a rá os ard: British Not mar a dúirt daoine anseo.
Caithfidh na daoine sa tuaisceart an fhírinne a thuiscint. Border Poll de dhíth go géar. Is cuma le Boris et al fúthu. Seo Éire is tá fáilte rompu. Meas de dhíth orainn. Ní muidne an namhaid ansin fadó nó anois. Aitheantas agus na téarmaí cuí de dhíth. Le tuiscint. Níl An Bhreatain ann. Níl ann ach dallamullóg ag Sasana. Cymru: sin Crymru. Kernow: sin Kernow. Sasana: sin Sasana. Alba: sin Alba agus Éire: sin Éire. Éire: oileán amháin (saor ón ríocht nach bhfuil aontaithe ar chor) ar bith san Aontas Eorpach gan teorainn an t-aon slí le ciall ar aghaidh. Seo an t-am dhó.
